Anticonceptie en abortus alleen een zaak voor vrouwen? Deze mannen proberen dat beeld te veranderen

Uit een enquête van Rutgers blijkt dat 4 op de 10 vrouwen die voor abortus kiezen geen anticonceptie gebruiken, zoals de pil. En een condoom dan? Abortus wordt nog vaak als een 'vrouwenzaak' gezien, Efraim en Mohan willen daar als mannen iets aan doen.

"Er wordt vaak gezegd dat vrouwen fout zitten. Vrouwen ondergaan abortussen, vrouwen worden ongewenst zwanger. Constant die vrouw in beeld. Maar als we puur kijken naar geslachtsgemeenschap en seks, dan heb je minimaal twee mensen nodig", merkt arts en oud-gemeenteraadslid voor de ChristenUnie Efraim Hart op.

Mannen meer betrekken

In 2021 diende Hart samen met toenmalig collega Sjoerd Warmerdam (D66) in de Amsterdamse gemeenteraad een initiatiefvoorstel in, waarin ze pleitten voor meer kennis en betrokkenheid van jonge mannen in gesprekken over anticonceptie en het ondergaan van abortussen.

Hart en Warmerdam wilden dat deze groep actief zou worden betrokken bij het voorkomen van ongewenste zwangerschappen door bijvoorbeeld vaker een condoom te gebruiken tijdens de seks. Verder moest er meer seksuele voorlichting komen, net als speciale spreekuren voor jongeren.

'Schuld' bij vrouwen gelegd

Beiden vonden 3 jaar gelden namelijk al dat het gesprek over anticonceptie en abortus te eenzijdig was. En dat zagen ze eerder deze maand weer terug in verschillende nieuwsberichten: 'Veel vrouwen in de abortuskliniek die geen anticonceptie gebruiken', '4 op de 10 vrouwen die abortus ondergaan, gebruikten bewust geen anticonceptie' en 'Risico op zwangerschap vaak niet goed ingeschat bij abortus'.

Het is een greep uit de artikelen over het Rutgers-onderzoek naar abortus en anticonceptie dat begin deze maand werd gepresenteerd. De 'schuld' of verantwoordelijkheid hiervoor wordt vooral bij vrouwen gelegd, vinden Hart en Warmerdam, samen met een grote groep vrouwen en mannen die negatief reageerden op de nieuwsberichten.

Aantal abortussen gestegen

Een paar weken eerder waren er nog de cijfers van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd dat het aantal abortussen in Nederland vorig jaar is gestegen, tot het hoogste aantal sinds de medische behandeling in 1984 legaal werd. Ook bij dit nieuws focusten artikelen zich voornamelijk op de rol van de vrouw en haar 'onwetendheid' over het gebruik van anticonceptie.

Hart vindt het vreemd dat als het om abortus gaat, de focus vooral op de vrouw ligt. "Bij seks zijn er twee mensen aanwezig en bij abortus is er plotseling één persoon?", vraagt hij zich retorisch af.

'Gesprek moet veranderen'

Met het initiatiefvoorstel, dat werd aangenomen, hoopt het oud-gemeenteraadslid dan ook dat het gesprek rondom anticonceptie en ongewenste zwangerschappen gaat veranderen. Want over het juiste gebruik van voorbehoedsmiddelen bestaan volgens hem nog veel misverstanden.

Het feit dat bij stellen die wel anticonceptie gebruiken het soms dus ook nog steeds misgaat, laat volgens de arts zien 'dat het voor mensen - en ik zeg mensen, omdat zowel vrouwen als mannen anticonceptie kunnen gebruiken - ontzettend belangrijk is dat ze de goede informatie hebben'.

Bespreekbaar maken

Hart zie dat er vanuit de maatschappij wordt verwacht dat iedereen weet hoe het gebruik van een condoom of de pil precies werkt, maar de cijfers laten zien dat dit niet klopt. "Seksuele voorlichting is blijkbaar echt nodig", benadrukt hij.

"En het gaat dan om hoe je het juist gebruikt, maar ook om al die mythes en al die misinformatie over anticonceptie", stelt hij. "Maak anticonceptie bespreekbaar en leg dat niet alleen bij de vrouw neer, maar ook juist bij die man."

Mannelijke abortusbuddy

Mohan Verstegen is zo'n man die helpt bij het bespreekbaar maken van anticonceptie én abortus. Doordeweeks werkt hij als dokter bij het ministerie van Defensie, maar in zijn vrije tijd is hij via de organisatie Samen naar de Kliniek 'abortusbuddy' voor vrouwen die er alleen voorstaan als ze een abortus ondergaan.

Hij doet dit werk nu 1,5 jaar. "Ik heb vanuit mijn opvoeding meegekregen dat je juist moet opkomen voor mensen die deel uitmaken van een groep waartoe jij niet behoort. En ik merk dat daar in dit geval dus wel behoefte aan is."

Behoefte aan mannen?

Maar eigenlijk ging hij er in eerste instantie juist vanuit dat er géén behoefte zou zijn aan mannelijke buddy's. Dat vrouwen die een abortus ondergaan het liefst begeleid worden door een andere vrouw, vertelt hij.

Mohan: "Ze kunnen specifiek aangeven als ze door een vrouw begeleid willen worden en dat gebeurt ook, maar niet in de hoeveelheid die ik had gedacht. Veel vrouwen maakt het niet zoveel uit wie er meegaat. En als meer mannen hieraan bijdragen, kunnen we de totale capaciteit voor steun vergroten."

'Wij vragen nooit waarom'

"Wij vragen de vrouwen nooit waarom", zegt hij over zijn vrijwilligerswerk. "Wat de vrouw vertelt, dat vertelt ze. Soms kom je tot heel mooie gesprekken en soms ook niet. En dat is ook goed. De reden van de abortus is bij mij vier van de vijf keer dat ik ben mee geweest, onbesproken gebleven."

Er rust dan ook nog altijd een taboe op abortus, ziet Mohan. Naast de inzet van abortusbuddy's houdt Samen naar de Kliniek zich ook bezig om het doorbreken van dit taboe. "Er zijn maar weinig gesprekken die je niet zou kunnen voeren", merkt hij op.

'Je doet het samen'

Het is volgens hem belangrijk om het gesprek aan te gaan, terwijl je daarbij elkaars lichaam respecteert. "Waar het op neerkomt, is dat ik hoop dat je samen kiest om wel of niet zwanger te worden. Dat is niet alleen belangrijk voor je relatie, maar ook voor een kind. Je neemt de beslissing, ondanks het feit dat je regie voert over je eigen lichaam, samen. Dat kan naast elkaar bestaan." In je eentje een kind krijgen kan overigens net zo goed, benadrukt hij.

"Als we ongewenste zwangerschappen kunnen voorkomen, is dat van meerwaarde", vult Hart aan. "En als we kijken naar de rol van mannen, dan is die gewoon echt onderbelicht in dit geval."

Landelijke politiek

Om te voorkomen dat vrouwen ongewenst zwanger raken, kijkt hij ook naar de politiek, die volgens het voormalig raadslid meer zou moeten doen. "D66 en ChristenUnie liggen politiek gezien ver uit elkaar als het gaat om medisch-ethische kwesties, zoals abortus. En toen Sjoerd en ik samen bezig waren had niemand eigenlijk gedacht dat we elkaar op dit thema konden vinden."

"Maar de oproep aan de landelijke politiek, ook van Sjoerd, is dat we de strijd voor zulke belangrijke thema's samen voeren", zegt Hart tot slot. "Mannen en vrouwen betrekken, maar ook politieke partijen waarvan je misschien denkt dat de onderlinge verschillen te groot zijn. Er zijn thema's die belangrijker zijn dan politieke verschillen tussen partijen."