Amerikaanse steun brokkelt af: 'Zorgen in Oekraïne zijn groot'

Hoewel de tijd begint te dringen, wordt een nieuw steunpakket voor Oekraïne nog steeds niet goedgekeurd in het Amerikaanse Congres. President Zelensky probeert de banden met de VS aan te halen, maar ook in Europa rommelt het.

De Oekraïense president Zelensky gaat vandaag Amerikaanse senatoren via een videoverbinding toespreken. Het digitale bezoek volgt op een waarschuwing van het Witte Huis gisteren. Er zou 'geen geld en bijna geen tijd' meer zijn om wapens en andere militaire steun te leveren aan Oekraïne.

Steun wordt tegengehouden

President Biden presenteerde eind oktober een nieuw steunpakket van 106 miljard dollar voor onder meer Oekraïne, Israël en grensbewaking. Maar dat is nog altijd niet goedgekeurd door het Congres, waar het met name door de rechterflank van de Republikeinse partij wordt tegengehouden.

Volgens de Amerikaanse regering kan een beslissing nu niet langer worden uitgesteld. Ondertussen nemen in Oekraïne de zorgen toe.

Zorgen op lange en korte termijn

"De zorgen in Oekraïne zijn groot", zegt oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen. Hij vertelt dat het land naar buiten toe probeert vol te houden dat alles goed komt. "Maar intern zijn er niet alleen zorgen over een tekort aan geld voor het einde van het jaar, maar ook over steun vanuit Amerika als Trump volgend jaar de verkiezingen zou winnen."

Het land zoekt dan ook steeds meer toenadering tot Republikeinen in Amerika. Vorige week nog ging een delegatie van politici, ambtenaren, veteranen en door de oorlog getroffen kinderen naar de Verenigde Staten om nieuwe contacten te leggen en te pleiten voor blijvende steun.

Situatie front

Het is voor de Oekraïners belangrijk om aandacht te blijven vragen voor hun situatie, ook omdat de strijd op het moment lijkt te zijn vastgelopen, vertelt Melissen. "Oekraïne is de Dnipro rivier overgestoken en heeft de Russische vloot iets teruggedrongen bij de Krim. Maar verder gebeurt er bijna niks en op sommige plekken hebben de Russen zelfs vooruitgang geboekt."

Voor soldaten aan het front wordt de situatie met de dalende temperaturen steeds moeilijker. Zo zouden militairen last hebben van muizen en ratten die communicatiekabels kapot knagen en zelfs in slaapzakken kruipen voor warmte. De BBC had contact met een Oekraïense soldaat op het veroverde deel van de Dnipro oever die vertelt over een gebrek drinkwater, warme kleding en stroom, en spreekt van een 'hel'.

'Samenhorigheid neemt af'

"De situatie aan het front legt ook extra druk op de maatschappij", zegt Melissen. "Er was laatst een demonstratie voor het gemeentehuis in Kyiv van vrouwen die willen dat hun mannen terugkomen van het front. In het begin van de oorlog was bijna iedereen wel bereid om te vechten, maar je ziet het animo heel erg is afgenomen."

De samenhorigheid neemt af en er is een steeds duidelijkere grens tussen het oosten en het westen van Oekraïne, vertelt Melissen. "Mensen in bijvoorbeeld in Kyiv of Lviv merken weinig meer van de oorlog en zien het steeds meer als een oostelijk probleem."

Politieke onrust

Ook in de politieke top rommelt het. Zo beschuldigt de burgemeester van Kyiv, Vitaly Klytsjko, president Zelensky van autoritair gedrag. En de president zou overwegen om de commandant der strijdkrachten, Valeri Zaloezjny, te vervangen.

Zaloezjny zei begin november in de Britse krant The Economist dat de oorlog in een patstelling is beland. Dat werd onmiddellijk tegengesproken door president Zelensky, die daarna militaire leiders vroeg zich niet te bemoeien met de politiek. "Zelensky heeft hoge verwachtingen gekweekt van het tegenoffensief, maar dat is gewoon niet gelukt", zegt Melissen. "Alleen is hij bang om dat toe te geven, want hij wil niet dat het een hopeloze strijd lijkt."

'Bang om steun te verliezen'

Het is volgens Melissen voor Oekraïne een lastige afweging hoe eerlijk ze kunnen zijn over het verloop van de strijd. "Ze willen graag uitstralen dat het gaat lukken en zijn bang om steun te verliezen als ze zeggen dat het niet goed gaat." Oekraïne maakt zich daar volgens hem terecht zorgen om, nu het animo voor militaire steun ook binnen de Europese Unie afneemt.

Zo zou een 'schuldenrem' op leningen door de Duitse regering Europese steun tegen kunnen houden. En het is onduidelijk of een nieuw Nederlands kabinet dezelfde financiële en militaire hulp zal bieden als de afgelopen regering deed. NAVO-baas Jens Stoltenberg waarschuwde al dat het Westen zich moet voorbereiden op slecht nieuws vanuit Oekraïne.

Donald Trump

Waar de Oekraïners zich volgens Melissen nog meer zorgen over maken dan over tanende Europese steun, is het mogelijk wegvallen van hulp uit Amerika als Donald Trump volgend jaar zou worden verkozen. En dat zou Poetin niet slecht uitkomen.

"Velen vermoeden dat hij de tijd gewoon probeert vol te krijgen totdat Trump terugkomt en de meeste steun wegvalt", zegt Melissen. "Dat zou de situatie voor Oekraïne wel heel erg verslechteren."

Einde oorlog?

Met oorlogsmoeheid en minder hulp lijkt een oplossing met Rusland misschien dichterbij, vertelt Melissen. "Er zijn best mensen in Oekraïne die zeggen dat de frontlinie maar de nieuwe grens moet worden. Maar niemand weet hoe dat precies zou werken en of dat een oplossing is die Poetin ziet zitten. En Poetin lijkt ook niet een erg betrouwbare onderhandelingspartner."

"Wat wel zeker is, is dat de situatie er voor Oekraïne niet rooskleurig uitziet", zegt Melissen. "Ze hebben minder manschappen en zijn nog altijd de underdog in deze oorlog. En nu zijn ze ook nog steun aan het verliezen."