Al 20 Kamerleden zijn iets anders gaan doen, en misschien is dat niet zo vreemd

Een kwart van de parlementariërs stopt voor het einde van de termijn. De reden? Vaak is een andere baan aantrekkelijker. Hoogleraar Wim Voermans pleit voor betere arbeidsomstandigheden om Kamerleden langer in Den Haag te houden.

De huidige Kamer lijkt niet van plan met de trend te breken. Sterker nog, de Tweede Kamer is goed op weg om het gemiddelde van 25 procent Kamerverlaters halverwege de rit al te halen.

VVD en GroenLinks aan top

Met het aanstaande vertrek van Leendert de Lange van de VVD (hij wordt burgemeester van Wassenaar) staat de teller op 20. En dat is nog exclusief de twaalf Kamerleden die in 2017 de overstap maakten naar het kabinet. VVD en GroenLinks voeren de lijst met voortijdige Kamerverlaters in deze periode aan. Bij de VVD gingen 6 van de 33 Kamerleden iets anders doen, bij GroenLinks waren het er 4 van de 14.

Oud-Kamervoorzitter Frans Weisglas (VVD), zelf van 1982 tot 2006 Kamerlid, stoort zich eraan. "Het is een vak, niet iets dat je in een paar jaar onder de knie krijgt. Als Kamerleden voortijdig vertrekken, zoals meneer De Lange, leidt dat ertoe dat mensen denken dat Kamerleden hun werk niet serieus nemen. Dat is slecht voor het aanzien van Kamerleden en van de Kamer."

'Nooit voor de rest van je leven'

De vertrokken Kamerleden van de VVD deden dat om uiteenlopende redenen. Foort van Oosten werd burgemeester van Spijkenisse en Leendert de Lange wordt burgemeester van Wassenaar. Jeanine Hennis werd VN-gezant voor Irak en Malik Azmani lid van het Europees Parlement. Han ten Broeke vertrok na een beschuldiging van seksueel overschrijdend gedrag. Pieter Duisenberg verliet de Kamer 5 maanden na zijn aanstelling om voorzitter van de Vereniging van Universiteiten te worden.

Klaas Dijkhoff, fractievoorzitter van de VVD, vindt het niet onoverkomelijk dat Kamerleden voortijdig vertrekken. "Het is vaak makkelijker om van de ene baan naar de andere te gaan, zeker als dat ook is binnen de kringen van bestuur vind ik dat dat moet kunnen. Het Kamerlidmaatschap is nooit een baan voor de rest van je leven", aldus Dijkhoff.

Nuchter

Fractievoorzitter Jesse Klaver van GroenLinks reageert nuchter op de constatering dat zijn partij verhoudingsgewijs de meeste voortijdige Kamerverlaters heeft. Vier van de veertien Kamerleden zijn sinds de verkiezingen van 2017 vertrokken. Zo werden Liesbeth van Tongeren en Linda Voortman wethouder in respectievelijk Den Haag en Utrecht. Rik Grashoff vertrok vanwege een affaire en onlangs nam GroenLinks afscheid van Zihni Özdil, voor wie na een vertrouwensbreuk geen plek meer was in de fractie.

"Soms vertrekken mensen om een verdrietige reden, soms is het heel mooi, omdat ze wethouder worden in een heel mooie stad", zegt Klaver.

Alles moet 'leuk' zijn

Wim van de Camp, 23 jaar CDA-Kamerlid en 10 jaar voor die partij actief in het Europees Parlement, vindt het kenmerkend voor de 'Rutte-mentaliteit' die in de hedendaagse politiek heerst. "Alles in dit land is leuk. Het is leuk om Kamerlid te worden, nog veel leuker om na 6 jaar te vertrekken. Aan de serieusheid van de Kamer wordt ernstig afbreuk gedaan. Ik vind het niet goed en niet chic."

Tegen het 'hoppen' is formeel weinig te doen. Dat gaat volgens Weisglas ten koste van de kwaliteit van de volksvertegenwoordiging. Die is gebaat bij ervaren parlementariërs die weten waar ze het over hebben en bestuurders het vuur aan de schenen kunnen leggen. "Wanneer er iedere keer nieuwe Kamerleden komen, voelt een minister: daar heb je weer zo'n nieuweling, die hoeven we niet zo serieus te nemen. Al zullen ze dat nooit hardop zeggen", zegt Weisglas.

Twee armen op de rug

Ook Hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans wijst op de risico's die 'verversing' van de Kamer met zich meebrengt. "Het is slecht voor het ambt en het aanzien ervan. Daarbij wordt de regering alleen maar sterker met alle ondersteuning (medewerkers, red.) die ze heeft. Dat levert een ongelijke strijd op, waarbij de Kamer met een of twee armen op de rug als rookies het werk moet doen."

Om de roulatiesnelheid van Kamerleden af te remmen, moet er volgens Voermans juist voor worden gekozen om extra te investeren in het vak. Dat is iets waar in Den Haag liever niet over wordt gesproken, meent hij. De renovatie van het Binnenhof is ook een voorbeeld van iets wat niet te veel geld mag kosten, uit angst voor de publieke opinie.

"Het is moeilijk in de Tweede Kamer om over de eigen vergoedingen te praten, omdat je snel wordt beticht van zakkenvullerij", legt Voermans uit. "Die valse schaamte zorgt ervoor dat tegemoetkoming te laag is en dat persoonlijke ondersteuning schraaltjes is ingericht. Daarmee wordt de kloof tussen regering en Kamer groter. Daar moet iets tegen worden gedaan."