Advocaten en experts vragen OM om steun bij verwijderen van 'bangalijsten' op Telegram

"Verwijder 'bangalijsten'". Die noodkreet doen advocaten van slachtoffers en expertisecentrum Offlimits. De twee partijen willen dat het OM actie onderneemt tegen verspreiders van de lijst. Maar tot nu toe blijft hulp van de overheid uit.

In Nederlandse Telegramgroepen circuleren opnieuw 'bangalijsten'. Lijsten die van vrouwelijke studenten de naam, het telefoonnummer en of ze goed zijn in bed vermelden. In de omstreden app kunnen leden zich abonneren op kanalen die deze informatie verstrekken. Ook kunnen ze de lijsten aanvullen.

Verwijderverzoeken worden genegeerd

Robbert Hoving is bestuursvoorzitter van Offlimits, een organisatie die mensen die te maken hebben met online grensoverschrijdend gedrag en misbruik ondersteunt. Namens deze mensen sturen ze verwijderverzoeken aan sociale mediaplatforms als Instagram en Facebook, maar ook Telegram. Aan die laatste app stuurden ze een verzoek om de 'bangalijsten' offline te halen. Ze kregen geen gehoor. "De volgende stap is dan een juridische actie. Dat is dus echt een bevel", vertelt hij.

Het versturen van zo'n bevel kan alleen met hulp van de overheid. "Het Openbaar Ministerie (OM) zou dit verwijderbevel moeten sturen, dat moet met toestemming van de rechter-commissaris. En wij vinden dus dat dat nu gestuurd moet worden omdat ze (Telegram, red.) niet naar ons verzoek hebben geluisterd."

Privacy

Volgens journalist Daniël Verlaan is het feit dat Telegram tot nu toe niet op de verzoeken van Offlimits heeft gereageerd niet gek. De app is namelijk erg gesteld op privacy. "Ze beschermen je privacy en dat trekt eigenlijk altijd criminelen aan. Want criminelen willen ook dat je privacy wordt beschermd, een stukje meer dan een normale persoon."

"En dat is een van de redenen waarom de app zo populair is" vertelt hij. "Telegram werkt eigenlijk nooit echt samen met opsporingsdiensten. Het is heel moeilijk voor deze diensten, zoals de politie, om er achter te komen wie er nou achter een Telegramaccount zit. En dat zorgt natuurlijk voor een veilig gevoel bij mensen die de app gebruiken."

'Slachtoffers staan in de kou'

Ook Hoving merkt dit op. Volgens hem is er tot nu toe nog niets vanuit de overheid gedaan om de 'bangalijsten', maar ook kinderporno en het delen van persoonsgegevens - ook wel 'doxing' - tegen te gaan of de daders hiervan te berechten. "Ik heb vernomen dat het verwijderverzoek vanuit het OM niet verstuurd wordt omdat Telegram dus niet meewerkt. Alleen ja, dat is geen goede reden."

"Als je de strafrechtelijke mogelijkheden hebt om dit te doen, moet je die ook benutten, anders laat je slachtoffers in de kou staan. En dat kan natuurlijk niet. Het is hetzelfde als, 'ja we gaan iemand niet arresteren want die wil niet aan zijn arrestatie meewerken'. Dat kan natuurlijk niet. Zeker vanwege de effecten die het heeft op de slachtoffers."

Meerdere 'backups'

Maar al zouden de opstellers van de lijsten en andere Telegramgebruikers op de vingers worden getikt, zal het niet veel indruk maken, denkt Verlaan. "Het probleem is dat de eigenaren van die kanalen vaak zes backup-kanalen hebben. Wanneer je die weer meldt, gaan ze naar het volgende kanaal en dat gaat zo maar door."

"Maar het betekent niet dat melden geen zin heeft. Wel is het een heel erg lastig spel wat eigenlijk wordt gespeeld tussen de gebruikers en de opsporingsdiensten."

Bewustwording creëren bij daders

Toch denkt de journalist niet dat de oproep van Offlimits en de advocaten van de slachtoffers kansloos is. "Ik denk dat het goed is dat er veel aandacht is voor dit onderbelichte probleem. De opsporingsdienst is wat meer geneigd om grote zaken op te pakken, zoals afpersing. Dat is natuurlijk allemaal heel erg, maar bij dit soort problemen zien ze misschien niet altijd de gevolgen ervan in. Dus ik denk dat het heel goed is om bewustwording te creëren."

"We richten ons vaak op de slachtoffers: waarom zij het maar niet hadden moeten doen, waarom ze niet van die foto's hadden moeten maken. En we zouden juist daders veel bewuster moeten maken van hun acties."