Aantal online winkels groeit: betekent dit het einde van fysieke winkels? En andere vragen beantwoord

Voor het eerst heeft Nederland meer webshops dan fysieke winkels. Terwijl er online steeds meer winkels bijkomen, raken winkelstraten in steden en dorpen leger. Drie deskundigen beantwoorden 5 van jullie vragen daarover.

"Het valt niet te ontkennen dat het aantal online winkels groeit, zegt Nick Bombaij van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Fysieke winkels moeten daarom steeds meer concurreren met webshops. Toch denkt Bombaij niet dat deze ontwikkeling het einde betekent voor de 'echte' winkel. "Er blijven producten die mensen graag in het echt willen kopen."

1. Waardoor verdwijnen er meer fysieke winkels?

Blijkbaar ervaren steeds meer kopers de voordelen van online shoppen, zegt Bombaij. Het gaat vooral om gemak. "Voor sommige producten gaan mensen graag naar fysieke winkels, zoals voor kleding en sieraden. Maar er zijn ook een hoop producten die mensen met minder plezier uitzoeken." Zoals opladers, telefoonhoesjes of kantoorartikelen. "Dat soort producten koop je makkelijk online, omdat je ze daar handig met elkaar kunt vergelijken. Het bestellen kan binnen een paar clicks op je smartphone. Met een beetje geluk wordt je bestelling thuisbezorgd."

Fysieke winkels ervaren de gevolgen van de online groei, denkt ook senior adviseur retail Martijn Exterkate bij Stec Groep. Hij legt uit: "Elke euro kan maar één keer worden besteed. Als je online iets koopt, kun je datzelfde geld niet uitgeven in een fysieke winkel."

Daarnaast noemt Exterkate twee andere redenen voor het verdwijnen van fysieke winkels. "Ten eerste zijn er in Nederland van oudsher te veel winkels. In de jaren 90 en nul zijn veel winkelcentra uitgebreid, en daar zie je nu nog een beetje correctie op. Ten tweede konden niet alle winkeliers de hoge energiekosten en huren van de afgelopen jaren dekken." Toch zien we volgens Exterkate nauwelijks een versnelling in de afname van het aantal fysieke winkels. "De klap die als gevolg van corona werd verwacht, is uitgebleven. Wel moet een fors aantal winkeliers nog schulden terugbetalen."

2. Hoe en wanneer komt er een evenwicht tussen webshops en fysieke winkels?

De meningen over het antwoord op deze vraag zijn verdeeld. "Het is een kwestie van tijd voordat online winkels ook qua omzet de fysieke winkels gaan inhalen", denkt onderzoeker Bombaij. "Alleen al doordat er steeds meer jonge, digitaal handige mensen komen, voor wie online shoppen normaal is."

Adviseur retail Exterkate denkt dat de online markt zal vertragen. "In coronatijd kreeg het online shoppen een extra boost, maar nu is de markt aan het afkoelen. Er zijn een aantal branches waarvan ik verwacht dat er nog wel meer online geshopt zal gaan worden, zoals bij supermarkten. Verder verwacht ik niet veel extra groei." Dat heeft deels te maken met verhogingen van kosten voor kopers, legt Exterkate uit. "Veel webshops verhogen nu de bezorg- en retourkosten, terwijl een deel van de kopers geen zin heeft om die te betalen. Zij gaan liever naar een fysieke winkel. Dus dat draagt bij aan de stabilisatie."

Zowel Exterkate als Bombaij denkt dat fysieke winkels wel blijven bestaan. Bombaij: "Veel mensen willen bepaalde producten kunnen zien en voelen om er zeker van te zijn dat ze de goede uitkiezen. Bijvoorbeeld groenten en fruit, maar ook kleding. Als je in een fysieke winkel bent, kan je de werkelijke kleuren zien en het materiaal voelen."

"Ik denk dat online winkels en fysieke winkels goed naast elkaar kunnen bestaan", zegt Exterkate. "Voor de kopers is het fijn als zijzelf de keuze kan maken. Wil je goede service, advies en een leuke ervaring? Dan ga je naar een fysieke plek. Wil je snel iets thuis laten bezorgen? Dan kies je voor een online webshop." De adviseur vertelt dat er ook steeds meer webshops zijn die een aanvullende fysieke winkel openen. Daardoor zien zij hun online omzet weer stijgen. Het één versterkt het ander.

"De toekomst is aan de fysieke winkel", voorspelt retailspecialist Van Tellingen. "Mijn stellingname is dat webshops alleen kunnen overleven als ze ook fysieke winkels openen. Heel veel webshops weten nu geen winst te maken. De enige manier waarop dat eventueel wel gebeurt, is wanneer webshops ook fysieke winkels gaan openen, zoals Coolblue of Ace and Tate dat doen. Volgens Van Tellingen is online een mooi aanvullend distributiemodel, maar geen verdienmodel op zich. "Het aandeel dat webshops hebben in de omzet van de totale retail is nu 12 procent en zal waarschijnlijk niet boven de 15 à 17 procent uitkomen. Ook niet in de verre toekomst."

3. Hoe houden we steden en dorpen gezellig als meer winkels verdwijnen?

"In de binnensteden gaat het allang niet meer alleen om het winkelen. Het gaat om de combinatie met lekker op het terras zitten, of een museum bezoeken", zegt Exterkate. "Daarom zijn gemeenten meer aan het nadenken over hoe ze de koper een leuke dagbeleving kunnen geven. Dat kan ook door aantrekkelijkere pleinen of extra groen in de binnensteden te realiseren."

Van Tellingen denkt wel dat winkels de drijvende kracht zijn van de binnenstad. "Het helpt natuurlijk als er horeca is, of extra services zoals gratis parkeren, maar zonder de winkels en een goed plan om winkelen voor mensen aantrekkelijk te maken, is de binnenstad minder levendig en zelfs ten dode opgeschreven."

4. Welke invloed heeft de groei van het aantal webshops op het milieu?

Die vraag is niet zo makkelijk te beantwoorden, zegt UvA-onderzoeker Bombaij. "In principe zou online shoppen beter moeten zijn voor het milieu, omdat een product dan rechtstreeks van distributiecentrum naar de koper kan worden gebracht. Het hoeft dan niet van distributiecentrum naar winkel naar koper. Dus die inefficiëntie van vervoer heb je minder."

"Maar er zijn ook een aantal nadelen aan online shoppen, waardoor er meer druk op het milieu komt", vervolgt hij. "Een heel groot nadeel zijn retourzendingen. Dan zijn er twee keer vervoersbelastingen: van het afleveren en terugsturen. Ook worden niet alle geretourneerde producten opnieuw verkocht. Dus dan krijg je extra belasting door productie en afval."

"De milieu-impact wordt verder bepaald door de keuzes die bedrijven wel of niet maken. Bijvoorbeeld de keuze voor elektrisch vervoer of leveringen op de fiets, de keuze voor minder plastic verpakkingen, of de keuze om retourkosten te verhogen. Dat laatste vinden kopers alleen niet zo leuk. Dus om duurzamer te kunnen bezorgen is het ook nodig om de koper 'op te voeden'."

5. Hoe kun je zien of een webshop betrouwbaar is?

Bombaij: "Dat is best lastig. Vanuit Europese regelgeving ben je als koper meestal voor 2 jaar beschermd na aankoop van een product. Als er dan iets mis is, moet de verkoper met een oplossing komen. Verder zijn er verschillende keurmerken voor webshops, maar die zijn niet allemaal even betrouwbaar. Een betrouwbaar Nederlands keurmerk is het Thuiswinkel Waarborg."

Verder is het slim om webshops op te zoeken op internet of social media, zegt Bombaij. "Kopers zijn mondig. Als producten of services consistent slecht zijn, is er vaak online wel kritiek te vinden."