Aantal aanslagen met explosieven verdubbeld: politie en OM willen Europees verbod op productie zwaar vuurwerk

Er moet in Europa snel een verbod komen op de productie van zwaar vuurwerk, zoals cobra's. Dat zeggen experts van de Nederlandse politie en justitie. Vooral in Italië wordt dit zware, gevaarlijke vuurwerk geproduceerd. "Het is eigenlijk van de zotte."

Dit jaar zijn er in heel Nederland tot nu toe 465 aanslagen gepleegd op huizen en andere doelwitten. Dat blijkt uit nieuwe politiecijfers die in handen zijn van EenVandaag. Dat is een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar: in heel 2022 waren er 227 aanslagen. En dan moet de periode voor de jaarwisseling nog komen.

Zwaardere explosies door flashbangers

De ontploffingen worden uitgevoerd met illegale vuurwerkexplosieven, zoals de cobra. Deze zogenoemde 'flashbangers' worden gemaakt met flitspoeder, dat vele malen sneller brandt dan buskruit en daarom een veel zwaardere explosie veroorzaakt. In Nederland is dit vuurwerk illegaal.

Meer dan 335.000 stuks van dit soort flashbangers werden vorig jaar in beslag genomen. Criminelen gebruiken het flitspoeder in Nederland om aanslagen mee te plegen, maar de cobra's worden legaal geproduceerd in vuurwerkfabriek Di Blasio Elio op het Italiaanse platteland.

'Productie voor professionele markt'

De eigenaar van de Italiaanse fabriek zegt alleen maar vuurwerk te verkopen voor professioneel gebruik. Maar in Nederlandse Telegramgroepen kan iedereen voor een klein bedrag de zware explosieven aanschaffen. Daarnaast worden cobra's zelden gebruikt bij professionele vuurwerkshows.

"Voor dit vuurwerk, deze explosieven, bestaat geen enkele professionele markt", zegt Erik Kooijker, vuurwerkexpert bij de politie. "Deze fabriek produceert vuurwerkexplosieven voor een illegale doelgroep. Wij stellen daarom voor dat er een verbod komt." Officier van justitie Katelijne den Hartog sluit zich daarbij aan: "Lijkt mij een uitstekend plan als dit soort productie wordt verboden. Het gaat om buitengewoon heftige explosieven. Wij willen beletten dat die binnen ons land gebruikt worden."

Onder zadel van scooter

Het zijn inderdaad geen 'gewone' bommen, weet explosievendeskundige Jan Dalmolen van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Hij geeft les aan de Politieacademie en leert studenten over de gevaren van explosieven. Op dat moment kijkt de klas agenten hoe een lid van de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) een pakket met zo'n 400 gram flitspoeder in de buddyseat van een scooter stopt.

"Wij laten deze pakketjes maken door de EOD", legt Dalmolen uit. "Als het je buurman of buurvrouw is die het maakt, kun je er maar beter niet naast wonen. Er is een grote kans dat het fout gaat. De pakketjes worden regelmatig vervoerd onder het zadel van een scooter."

Grote drukte bij het NFI

Ondertussen wordt de scooter met een enorme knal opgeblazen, er blijft helemaal van niets over. "Als een cobra in je hand afgaat, ben je je hand kwijt", vertelt Dalmolen. "Dat is een gegeven. Bij twaalf cobra's bij elkaar is niet alleen je hand weg, dan ben je zelf ook weg."

Na een aanslag onderzoekt het NFI welk explosief gebruikt is en wat de gevaarzetting is geweest. Dat is van belang bij een eventuele rechtszaak. Met het toenemend aantal aanslagen krijgen de explosievendeskundigen het ook drukker, weet Dalmolen. "Het is schering en inslag. Het is heel druk met onderzoeken op dit moment."

Gemaakt in legale fabrieken

Vuurwerkexpert Kooijker van de politie vraagt de Nederlandse politiek om in Europees verband aan de slag te gaan met een verbod op de productie van flashbangers.

"Het meeste explosieve vuurwerk komt van de legale fabrieken", benadrukt hij. "Op het moment dat we stoppen met produceren van legale explosieven waar totaal geen markt voor is, behalve een illegale, halen we een heleboel productie uit markt. De illegale fabriek kun je nu al ten allen tijden sluiten."

'Heel makkelijk te krijgen'

De toename van het aantal aanslagen met zwaar vuurwerk baart de Amsterdamse officier van justitie Den Hartog grote zorgen. Voor een beloning van 500 tot 800 euro plaatsen jongeren een explosief bij iemands voordeur.

"Het is heel makkelijk om aan dit soort explosieven te komen", stelt ze vast. "En er zijn voldoende jongeren die bereid zijn om dit soort explosieven te plaatsen. Meer dan de helft van de daders is jonger dan 23. Soms zien we zelfs 13 of 14-jarigen als verdachten. Ze realiseren zich lang niet altijd waar ze mee bezig zijn. Ze nemen grote risico's nemen voor zichzelf en ook voor anderen."

Doelwitten willen niets zeggen

"Veel doelwitten van aanslagen komen voor in opsporingsonderzoeken, hebben zelf antecedenten of een strafblad", vertelt de officier. Het frustreert haar dat de doelwitten vaak niet met de politie willen praten. "Er is een explosief afgegaan en de slachtoffers zeggen: 'Wij weten nergens iets vanaf. We hebben geen ruzie, niet privé of zakelijk.'

Dat geeft volgens haar een 'buitengewoon onaangenaam gevoel'. "Want ook dit soort doelwitten wonen in gewone wijken waar mensen wonen en speeltuinen staan. Op deze manier belemmer je een politie-onderzoek en draag je niet bij aan een veilige maatschappij."

Bommen onder het bed

Naast de zorgen over aanslagen maakt vuurwerkexpert Kooijker zich ook zorgen om de normalisering van zwaar vuurwerk. De politieman ziet dat jongeren achteloos een doos cobra's onder hun bed bewaren: "Waarschijnlijk liggen er in duizenden huizen explosieven opgeslagen."

"Het lijkt alsof dit een maatschappelijk geaccepteerd goed is", vervolgt hij. "Jongens van 11, 12 jaar slaan het thuis op en vinden het normaal. Het lijkt wel alsof er in Nederland een soort vuurwerkexplosieven-verslaving is opgetreden. Het zou tijd zijn als we daar van gaan afkicken met elkaar."