50 jaar tv-serie Floris: de James Bond van de Middeleeuwen

Veel jongens die geboren werden kregen begin jaren 70 de naam Floris. En menig kind speelde in die tijd 'riddertje' op straat. Dit kwam door de populaire tv-serie over ridder Floris, gespeeld door Rutger Hauer: toen nog een totaal onbekende acteur.

Het is nu 50 jaar geleden dat de twaalfdelige zwart-witserie voor het eerst werd uitgezonden en zo'n 3 miljoen kijkers per aflevering trok. In 1969 was Floris het best bekeken programma op tv. De serie is daarna nog meerdere malen herhaald en werd in 2004 werd er een remake van gemaakt. Genoeg reden voor het Het Museum van de 20e Eeuw in Hoorn om een expositie te wijden aan de befaamde serie.

Inspiratie uit het buitenland

De inspiratie voor Floris kwam uit het buitenland. Middeleeuwse series bleken daar succesvol, zoals het Britse Ivanhoe en de Franse serie Thierry la Fronde. Ook in Nederland wilde de NTS zoiets voor tv, bedoeld voor de hele familie. Gerard Soeteman werd gevraagd om het scenario te schrijven.

Jaap Kooimans herinnert het zich nog als de dag van gisteren. Als 9-jarig jochie zat hij thuis in Nieuw-Lekkerland voor de televisie en keek hij ademloos naar de belevenissen van Floris en zijn metgezel, de magiër Sindala. "Ik was er idolaat van", zegt hij nu. "De spanning, die sensatie. Floris zat vanaf toen in mijn genen." Hij schreef een boek over de serie.

Uniek: gefilmd op locatie

Kooimans geeft aan dat de serie een enorme invloed heeft gehad op de Nederlandse televisie. "Het unieke was dat voor het eerst op locatie werd gefilmd en niet langer in de studio. Veel opnamen vonden plaats op Kasteel Doornenburg en Slot Loevestein. Ook werd voor het eerst gebruik gemaakt van stand-ins, afkomstig van stuntteam Beukelaer. Alleen Rutger Hauer wilde alles zelf doen."

De serie zette een standaard neer die er in Nederland nog niet was. "Er was sprake van veel actie, spanning en sensatie, op een schaal die we in Nederland niet eerder gewend waren. Er werd gesproken over Floris als de James Bond van de Middeleeuwen."

De welbekende intro van Floris.

Niet de eerste voorkeur

Rutger Hauer was eigenlijk helemaal niet de eerste voorkeur van regisseur Paul Verhoeven, vertelt Kooimans. "Hij had eigenlijk de acteur Carol van Herwijnen in gedachten, maar die had geen tijd." Daarna viel de keuze op Hauer, toen dus nog onbekend in ons land. Ook Paul Verhoeven zelf had nog maar heel weinig ervaring. "Hij overschreed uiteindelijk met zijn 1,2 miljoen gulden het budget met 300 procent, tot groot ongenoegen van de omroep. Er werden daarom ook twee afleveringen geschrapt."

Floris betekende veel voor de carrières van Hauer en Verhoeven. "De serie was voor hen, en scenarioschrijver Gerard Soeteman, het begin van een vruchtbare samenwerking en hun internationale doorbraak", vertelt Kooijman. Er zouden nog veel films volgen. "Kijk maar naar Turks Fruit, Keetje Tippel, Soldaat van Oranje, Spetters en Zwartboek."

Met de paplepel ingegeven

Ook de 33-jarige Lisa-Marie Vermeulen is erg gefascineerd door de serie. Hoewel ze te jong is om de originele uitzendingen te zien, liet haar vader haar toch met de serie kennismaken. "Die is me met de paplepel ingegeven." Geïnspireerd door de serie, wilde Lisa 'jouster' worden: iemand die in harnas het Middeleeuwse steekspel te paard uitvoert. Daarvoor zette ze samen met haar vader een school op in Breda, waar mensen in het zwaardvechten getraind worden. "Ik ben nu al 7 maanden aan het trainen. Het is de ultieme realisatie om ridder te worden."

Samen met een groep gelijkgezinden speelt Lisa ook de avonturen van Floris na. "Ik heb de afleveringen zo vaak gezien dat ik voor een groot deel de tekst uit mijn hoofd ken. Als klein kind was ik smoorverliefd op Floris. En dat theatrale gevoel en de voorliefde voor de Middeleeuwen bleven maar groeien." Het verbaast Jaap Kooimans niets dat Floris na 50 jaar nog steeds zó leeft onder veel mensen. "Dat is helemaal niet ongelooflijk. Floris zit diep in de harten van mensen."