1,3 miljoen mensen gebruiken slaappillen: 5 vragen over het gebruik en gevaar van deze middelen beantwoord

Artsen slaan vandaag alarm over het gebruik van slaapmiddelen in ons land. Ruim 1,3 miljoen mensen krijgen dit soort medicatie. Voorzitter Peter Vossenberg van de Vereniging voor Verslavingsgeneeskunde geeft antwoord op 5 vragen hierover.

Slaapmedicatie valt meestal onder de 'benzodiazepines': middelen die een verslavende werking hebben. Voor 2020 nam het gebruik van dit soort medicatie af, maar sindsdien 'is de klad erin gekomen', zo staat in het AD. Peter Vossenberg is een van de artsen die aan de bel trekt.

1. Waar komt de toename in het gebruik van slaapmiddelen vandaan?

"Het is wat speculeren, maar een van de mogelijke verklaringen voor de toename zou corona kunnen zijn", zegt de arts. "Toen zagen we dat het aantal mensen met angst- en slaapklachten toenam."

"Een andere verklaring is dat, als de middelen niet worden voorgeschreven, mensen die via het internet te pakken weten te krijgen."

2. Wat is er erg aan het gebruik van slaapmiddelen?

"Er zijn een paar problemen. Bij langdurig gebruik kan er een afhankelijkheid optreden: een verslaving dus. En als je het langer gebruikt, neemt het effect van de medicatie af. Alleen de minder wenselijke bijwerkingen blijven wel bestaan: dat is dus dat mensen er afhankelijk van worden."

"Bij gebruik van minder dan een paar weken is het risico op verslaving te verwaarlozen. Maar bij langer gebruik neemt dat dus toe. En sommige mensen zijn dan weer gevoeliger voor verslaving dan anderen."

3. Hoe verslavend is het?

"Het precieze verslavingsrisico is lastig in te schatten, omdat niet iedereen bij een arts terechtkomt. Toch is uit Nederlands onderzoek gebleken dat ongeveer 60 tot 70 duizend mensen in ons land verslaafd zijn. Daarnaast is er nog een redelijk groot aantal mensen dat tolerantie heeft opgebouwd: zij hebben dus meer nodig om hetzelfde effect te bereiken."

Vossenberg ziet niet dat slaappillen snel een opstap zijn naar andere verslavende middelen. "We zien eerder het omgekeerde. Dat mensen die al verslaafd zijn aan alcohol, opiaten of opwekkende middelen, door bijkomende slaap- en angstklachten, slaap- en kalmeringstabletten willen gaan gebruiken."

4. Waarom worden slaapmiddelen toch veel voorgeschreven?

"Geen enkele arts zal gelijk een recept voor een jaar uitschrijven", zegt Vossenberg. "Maar ze worden heel veel voorgeschreven en vaak dus ook herhaald."

"Zeker voor slaapproblemen zou een vorm van gedragstherapie gericht op die slaapklachten een goede behandeling zijn. Maar het duurt enige tijd voordat dat aanslaat. Wanneer iemand terecht kan voor die therapie, is ook nog maar de vraag. Op het moment dat iemand bij een arts komt, wil diegene snel geholpen worden. En het slaapmiddel heeft dan direct effect."

5. Wat kan een goede reden zijn om wél slaapmiddelen te gebruiken?

"In de eerste plaats: als je het gaat geven, dan moet het een hele korte tijd worden voorgeschreven en gebruikt. Een reden kan bijvoorbeeld zijn dat iemand iets heel angstaanjagends heeft meegemaakt, waardoor ze ineens slaapproblemen krijgen. Het kan een kortdurend hulpmiddel zijn op dat moment, maar het is vervolgens niet de oplossing voor het probleem."

Want, benadrukt de verslavingsarts, uiteindelijk is dat therapie. "Ook aan het begin van zo'n gedragstherapeutische aanpak kunnen slaapmiddelen even helpen. Dan kan het effect van de medicatie een soort boost geven aan het effect van de therapie. Zo merken mensen meteen in het begin al wat effect op hun slaap."