1 januari te snel voor statiegeld op blikjes? Supermarkteigenaar Sybolt doet het al een jaar: 'Mensen komen met tassen vol'

Het kabinet wil dat vanaf 1 januari ook blikjes worden ingezameld, maar fabrikanten en supermarkten zeggen er pas 3 maanden later klaar voor te zijn. Supermarkteigenaar Sybolt bewijst met zijn winkel dat het niet zo ingewikkeld is: "Wat lukt er nou niet?"

Het kabinet besloot 2 jaar geleden dat we af moeten van blikjes die op straat worden gegooid. Fabrikanten en supermarkten mochten zelf een oplossing aandragen, maar de regering vond de plannen onvoldoende. En dus moet er vanaf 2023 statiegeld op blikjes komen.

Veel blikjes bij zwerfafval

Rijkswaterstaat becijferde vorig jaar hoe groot het probleem met weggegooid blikjes is. Uit dat onderzoek bleek dat 14 procent van het zwerfafval bestaat uit blikjes waar ooit frisdrank, energiedrank of bier inzat.

Dat statiegeld effect heeft, blijkt uit het aandeel van kleine flesjes in het zwerfafval. Rijkswaterstaat constateerde sinds de invoering van het statiegeld op 1 juli 2021 een daling van 41 procent. De doelstellingen liggen nog wel hoger met een gewenste afname van 70 tot 90 procent.

Deadline naar 1 april?

Of er per 2023 ook statiegeld op blikjes wordt geheven, is echter de vraag. Producenten, fabrikanten, recyclebedrijven en supermarkten zeggen er nog niet klaar voor te zijn. Het Afvalfonds Verpakkingen vertegenwoordigt de bijna 2.000 bedrijven en doet verwoede pogingen om de deadline op te rekken naar 1 april.

Volgens directeur Hester Klein Lankhorst moet er veel worden aangepast om blikjes in te zamelen. "We hebben een complex statiegeldsysteem, waar 2,5 miljard blikjes bij moeten komen. Alle winkels moeten ervoor moeten zorgen dat ze de machines en uiteindelijk de ICT op orde hebben", legt ze uit.

'In één keer goed doen'

"En er zijn ook al die sportverenigingen die mee moeten gaan doen", gaat Klein Lankhorst verder. "Daar hebben we deze tijd voor nodig, we willen het in één keer goed doen. Als we het niet goed doen, dan krijg je chaos."

Supermarkteigenaar Sybolt Greidanus uit Emmeloord wilde er niet op wachten. Hij kocht voor 50.000 euro een inleverautomaat die geschikt is voor blikjes en keert al ruim een jaar 5 cent per ingeleverd blikje uit. Daarvoor moeten klanten dan wel per twee ingeleverde blikjes voor 1 euro boodschappen doen. "Ik geef ze eigenlijk 10 procent korting."

'Als je poept, maak je je kont schoon'

Zijn drijfveer is ideologisch. Greidanus ergert zich enorm aan alle rotzooi op straat. "Als je poept, dan maak je je kont schoon. Toch? Nou, dat is met dit ook zo."

"Als je een blikje drinken opdrinkt, dan zorg je dat het op een plek komt waar het hoort. In een afvalcontainer en niet op straat. Daar moeten we van af." Met het statiegeld hoopt de ondernemer een bijdrage te leveren aan een oplossing tegen het zwerfafval.

Al 280.000 blikjes ingenomen

De actie is een groot succes. "Tot nu toe hebben we 280.000 blikjes ingenomen. Mensen komen hier met tassen vol blik, uit de perken bijvoorbeeld, want ze willen het schoon hebben." Ook merkt hij dat er door de actie meer klanten voor naar zijn winkel komen, waardoor het ook commercieel een succes is.

Dat de brancheorganisatie zegt 1 januari niet te halen, stoort de supermarkteigenaar, want hij bewijst dat het mogelijk is. "Het zwerfvuilprobleem is al jaren in Nederland aan de hand. Dat moeten we nu adequaat oppakken. En nu komen ze ermee dat het niet lukt. Wat lukt er nou niet?"

1 januari blijft deadline

Staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat is ook niet van plan af te wijken van 1 januari als startdatum. In een antwoord op vragen van EenVandaag schrijft ze dat 'het bedrijfsleven met 22 maanden ruim de tijd hiervoor heeft gehad'.

"Nu geeft het bedrijfsleven aan dat de voorbereidingen voor het invoeren van het statiegeldsysteem op blikjes onvoldoende zijn gevorderd en dat de wettelijke invoeringsdatum niet zal worden gehaald. Daarmee voldoet het bedrijfsleven niet aan zijn wettelijke plicht", zegt zij.

Dwangsom van 28 miljoen euro

"De regelgeving is heel duidelijk, op 31 december 2022 moet er een systeem zijn. Aan dat uitgangspunt kan en ga ik niets veranderen", benadrukt de staatssecretaris Heijnen.

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft vlak voor de zomer al aangekondigd te gaan handhaven en mogelijk een dwangsom op te gaan leggen die op kan lopen tot 28 miljoen euro als het statiegeld op blikjes te laat wordt ingevoerd.

'Systeem moet goed werken'

Directeur Klein Lankhorst van het Afvalfonds Verpakkingen hoopt nog altijd dat de bedrijven toch nog meer ruimte krijgen. "Wij leven de wet na, dus als wij moeten betalen, dan betalen we. Maar wij zijn vooral bezig met regelen dat het systeem goed werkt."

"Wij willen dat systeem omdat het goed is voor het milieu, maar we vinden het ook fijn om dat materiaal weer terug te krijgen om er uiteindelijk weer blikjes van te maken. Wij gaan het uitvoeren. Alleen we willen het wel goed doen."