SP’ers moeten wennen aan meer democratie

Het is een historisch moment. Niet alleen voor de SP, maar voor de Nederlandse politiek in het algemeen: het afscheid van Jan Marijnissen als voorzitter van de SP, aanstaande zaterdag. Na zijn vertrek uit de Tweede Kamer in 2010, verlaat het politieke icoon nu definitief de actieve politiek.

Het proces van zijn opvolging is al even historisch. SP’ers kunnen dit weekend kiezen uit twee kandidaten: Ron Meyer en Sharon Gesthuizen. Voor de SP een ongekend spektakel.

Feestje verpest

Nog nooit streden twee kandidaten om het SP-voorzitterschap. Het SP-bestuur droeg de jonge en succesvolle vakbondsman Ron Meyer voor als de gedroomde kandidaat. Sommigen zien hem zelfs als potentiële opvolger van Emile Roemer als partijleider. 

Het SP-bestuur was enigszins verrast, toen ook Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen zich in de strijd wierp. Ze ziet zichzelf niet als degene die het feestje verpest. “Ze hadden misschien wel iets anders verwacht”, zegt ze zelf.

Meyer en Gesthuizen struinen nu de lokale SP-afdelingen af om hun kandidatuur toe te lichten. Soms treden ze met z’n tweeën op, maar altijd ná elkaar, nooit in een echt één-op-één debat. Daar heeft het partijbestuur namelijk geen zin in. De SP-top is bang voor tweespalt in de partij. Sommige SP-ers morren daarover. Die vinden dat een debat hoort bij de moderne partij, die de SP zou moeten zijn.

Practice what you preach

“Het is allemaal een kwestie van wennen”, meent Johan van den Hout, SP-Gedeputeerde in Noord-Brabant, “maar we gaan onvermijdelijk die kant op.” Het is ook de reden dat Van den Hout kiest voor Sharon Gesthuizen en niet voor bestuurskandidaat Meyer. “Petje af voor Ron. En actie voeren is mooi, dat zit ook in de genen van onze partij, maar de voorzitter van een moderne partij moet méér kunnen dan dat.” Wat hem betreft ontwikkelt de SP zich verder als een moderne, open partij, die meebestuurt. De visie van Gesthuizen past daar volgens hem het best bij: “Ron is toch wat behoudender”.

Als het aan Gesthuizen ligt, wordt de partij minder centralistisch geleid en krijgen individuele SP-leden meer te vertellen. Dan wordt op congressen besloten volgens het ‘one man-one vote’-principe, en niet door afgevaardigden van SP-afdelingen, zoals nu het geval is.

Gesthuizen zelf zegt daarover: “We hebben als SP de afgelopen jaren prachtige series gemaakt over de verpleegkundige en de agent ‘aan het woord’. We luisteren dan niet naar het management, maar naar naar de werkvloer. Dat principe moeten we ook eens  in onze eigen partij toepassen.” ‘Practice what you preach’, dus.

Tegenwerking

De vraag is of Gesthuizen een eerlijke kans krijgt. Het partij-apparaat lijkt vooral ten dienste te staan van Meyer, de voorgedragen kandidaat. Leden die zich uitspreken voor Gesthuizen worden soms benaderd door SP-bestuurders. Die bestuurders sturen ook mails rond, met argumenten pro-Meyer.

Op lokale vergaderingen verschijnen vertegenwoordigers van het landelijk bestuur, die komen toelichten waarom Meyer de gedroomde kandidaat is. “Dat moeten ze niet doen”, zegt Gesthuizen, “Het bestuur had het recht iemand voor te dragen en dat toe te lichten. Daarna moet het bestuur een stap terug doen, en is het aan de leden.”

Gesthuizen vecht zo bezien een ‘uphill battle’. Tegen de stroom in verwerft ze in de lokale SP-afdelingen een hoop steun, waardoor het zaterdag misschien best spannend kan worden. Mocht ze -tegen alle verwachtingen in- voorzitter worden, dan is dat eerder óndanks dan dankzíj het partij-apparaat.

Van den Hout over die tegenwerking: “Dit soort reflexen werken niet. SP-ers zijn zo niet te intimideren.” Hij ziet het als een proces van gewenning: “Voor het eerst in 26 jaar kiezen we op deze manier de voorzitter. Sommige SP-ers moeten daaraan wennen.”