De discussie over financiering van politieke partijen is weer opgelaaid na de suggestie van Pieter Omtzigt, dat donateurs invloed op het verkiezingsprogramma van het CDA hebben gekocht. De SP pleit nu voor strengere regels en meer transparantie.

Vlak voor de verkiezingen maakte ondernemer Hans van der Wind 1,2 miljoen euro over aan het CDA. De partij maakte de donatie deze week bekend. Er waren vragen over nadat Omtzigt er in zijn uitgelekte evaluatie van de verkiezingscampagne over had geschreven.

CDA zegt dat alles volgens regels ging

"Op de sponsoring kom ik apart en vertrouwelijk terug. Voor hier is het misschien voldoende om op te merken dat bijna 1 miljoen van het campagnebudget van 3 sponsoren lijkt te komen. En die sponsoren en iemand in het campagneteam hebben belang bij pogingen om wijzigingen aan te brengen in de CDA plannen zoals die in Wopke's New Deal en het verkiezingsprogramma zijn uitgewerkt. Daar heb ik moeite mee. En het maakt het CDA kwetsbaar", staat te lezen in de notitie van Omtzigt.

Volgens het CDA is alles volgens de regels verlopen en is er geen sprake van dat de ondernemer hierdoor invloed uit kon oefenen op het verkiezingsprogramma. Ook D66 kreeg tijdens de verkiezingscampagne een grote donatie van 1 miljoen euro van tech-ondernemer Steven Schuurman, die ook nog eens 350.000 euro naar de Partij voor de Dieren overmaakte. De ondernemer deed dit omdat deze partijen volgens hem goede ideeën hebben om de klimaatcrisis aan te pakken.

Lees ook

Discussie over partijfinanciering

Volgens SP-Tweede Kamerlid Renske Leijten is een discussie over de financiering van politieke partijen wenselijk. "Je ziet nu dat je met dit soort sponsoring ook ongelijkheid krijgt, je kan je aandacht kopen met advertenties. Je zou kunnen zeggen dat er bijvoorbeeld een maximum budget is voor campagnes. Dan wordt het wat gelijker."

"De democratie is belangrijk als het gaat over wat partijen willen. Daarvoor hebben ze de tijd en de ruimte nodig om dat te vertellen. Als dat eigenlijk alleen maar commercie wordt in verkiezingstijd, dan hollen we onze democratie uiteindelijk uit en daar moeten we wel de discussie over voeren", zegt Leijten.

Lees ook

Giften uit EU verbieden

De Tweede Kamer behandelt na de zomer een wijziging van de Wet financiering politieke partijen. De SP wil aanvullende maatregelen in de wet opnemen. Zo staat er in het voorstel van het kabinet een verbod op giften van landen buiten de Europese Unie.

De SP wil dat ook giften uit EU-landen verboden worden. Renske Leijten: "Ook binnen de EU zijn er landen en organisaties waarbij we wel onze wenkbrauwen optrekken. Dus je zou de grens moeten trekken: Nederlanders kunnen doneren aan Nederlandse partijen, want dat is de democratie waaraan je deelneemt."

Dekmantelorganisaties

Daarnaast pleit het SP-Kamerlid voor meer transparantie. Een gift moet direct openbaar gemaakt worden, vindt Leijten. "Het moet nu ook al transparant zijn, maar dan is het vertraagd met een jaar of anderhalf jaar. Als je wilt geven aan een partij omdat die je lief is, en je wilt daar een miljoen aan geven, dan maar zorgen dat het direct op de website staat, want dan kunnen journalisten daar ook vragen over stellen." Partijen krijgen soms ook donaties via stichtingen. Het bedrag van de donaties is openbaar, maar niet wie er aan de stichting -en daarmee indirect aan de partij- heeft geschonken. Leijten wil dat dat verandert.

"ik vind dat de tussenstap die je hebt, met een soort van dekmantel-organisaties, eruit moet worden gehaald. We hebben natuurlijk gezegd: 'Als je 4500 euro of meer geeft aan een politieke partij, dan kom je in het transparantie-register'. Om dat te omzeilen zetten ze dan stichtingen er tussen, die gaan dan fondsen werven en dan is het nog niet helder. Dat is niet wat wij willen, dus dat kunnen we nu gaan regelen bij het wetsvoorstel."

Renske Leijten van de SP en politiek commentator Joost Vullings in EenVandaag

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.