In Nederland hebben we landelijke kieslijsten. We kiezen onze Kamerleden niet in districten, zoals bijvoorbeeld in Engeland gebeurt. Pieter Omtzigt suggereert dat we beter vertegenwoordigd worden als we net zo'n systeem hadden. Maar is dat ook zo?

Vandaag en morgen is er een Kamerdebat waarin premier Mark Rutte en staatssecretaris Hans Vijlbrief verantwoording moeten afleggen over hoe ze de beloften aan gedupeerde Groningers in het aardbevingsgebied gaan waarmaken. En dat wordt tijd vinden Groningers. Jarenlang hebben ze zich niet gezien of gehoord gevoeld.

Als iets in de regio raakt

Gisteravond blikte Kamerlid Pieter Omtzigt aan tafel bij Jinek vooruit op het debat over de gaswinning in Groningen. Hij denkt dat ons politieke stelsel een van de redenen is waarom de belangen van de Groningers zolang zijn genegeerd. "Wij zijn het enige land in Europa met landelijke lijsten. Alle andere landen hebben kiesdistricten", zegt hij.

"En als er in je kiesdistrict iets gebeurt dat kiezers in hun wezen raakt, dan maakt het niet uit of je in de oppositie of coalitie zit. Dan sta je op en zeg je: 'Dit gaat zo niet langer'. Ook juist als de premier van je eigen kleur is", gaat Omtzigt verder. Daarmee suggereert hij dat Groningers eerder gehoord zouden zijn als we kiesdistricten zouden hebben.

Bekijk ook

Verschillende stelsels

Het klopt niet dat Nederland het enige land is met een landelijke kieslijst. "In de Europese Unie heeft Slowakije dat ook. En buiten de Europese Unie heeft Servië dat ook. Maar uitzonderlijk is het wel", zegt universitair hoofddocent politicologie Tom Louwerse van de Universiteit Leiden.

"De meeste landen hebben een vorm van districtsvertegenwoordigers, waarbij er óf lijsten in districten zijn óf op individuele kandidaten in districten kan worden gestemd", vertelt Louwerse. Het verschilt dan per land hoe sterk dat stelsel is.

De hoeveelheid stemmen in je gebied

In het Verenigd Koninkrijk is een sterk districtenstelsel. "Daar wint in het district degene met de meeste stemmen. Maar die hoeft dus in totaal niet een meerderheid van de stemmen te hebben", vertelt Louwerse. Zo kreeg UKIP, de partij van brexiteer Nigel Farage, in 2015 meer dan 3 miljoen stemmen en maar 1 zetel. De partij Labour kreeg 9 miljoen stemmen, maar meer dan 230 zetels in het parlement.

In de meeste Europese landen is wél een evenredige vertegenwoordiging. "Dus een partij met ongeveer 40 procent van de stemmen zal ongeveer 40 procent van de zetels hebben, maar de invulling van die zetels wordt dan deels regionaal gedaan." Dat zie je bijvoorbeeld in Duitsland en Scandinavische landen. "Dus proportionaliteit wordt gecombineerd met districten."

Bekijk ook

Wat is beter?

Tot zover het technische aspect van de stelsels in Europa. De vraag is of verschillende regio's beter vertegenwoordigd worden in een districtenstelsel. Volgens hoofddocent Louwerse is het een breder probleem. "Want ook in landen waar districten zijn, zoals in het Verenigd Koninkrijk hoor je klachten over dat er te veel focus is op de hoofdstad."

Daarnaast zegt Louwerse dat er ook in het Nederlandse stelsel mensen uit de regio in de landelijke politiek zitten. "Het is niet dat er jarenlang nooit een Groninger in het parlement heeft gezeten. En we zien ook in Nederland dat Kamerleden toch meer vragen stellen en in hun toespraken meer aandacht hebben voor de regio waar ze wonen in hun

Bekijk ook

Ierland

Maar het regionale effect is natuurlijk over het algemeen wel sterker in een districtenstelsel, ziet Louwerse. "Maar dat kan ook nadeel zijn. In een sterk districtenstelsel is dan misschien ook weer zo dat een politicus alleen maar kijkt naar de belangen van die regio. En wat minder naar het algemene plaatje."

Zelf merkte Louwerse dat in Ierland, waar hij heeft gewerkt. "Daar was de binding van Kamerleden met hun regio dermate sterk dat er werd gesproken over cliëntelisme. Dat ze alleen maar opkwamen voor hun eigen kiezers in hun eigen regio. Maar je moet natuurlijk ook nadenken over het algemeen belang. Dus je moet daar echt een balans in vinden."

info

Podcast

De rubriek 'Feit of Fictie?' is nu ook te beluisteren als podcast.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.