Hij schreef geschiedenis als eerste burgemeester van de SP ooit: Emile Roemer. Na 2,5 jaar zit zijn klus als waarnemend burgervader van Heerlen erop. Hij heeft de Limburgse stad in zijn hart gesloten.

We spreken Roemer in het Maankwartier. Een bijzondere wijk, vindt hij. Veel baksteen, staal en ronde bogen. Het Maankwartier, dat qua architectuur Zuid-Europees aandoet, ligt rond het station. Daarmee verbindt de wijk het sociaal-economisch zwakkere deel van de stad, ten noorden van de spoorlijn, met het meer welvarende zuiden. Het Maankwartier maakte een einde aan de overlast van junks en dealers rond het station. "Ze hadden destijds het lef om niet een architect, maar een kunstenaar dit te laten opknappen. Over alles is dus nagedacht", zegt Roemer.

Lees ook

Eerste SP-burgemeester ooit

Toen de voormalig partijleider van de SP in 2018 waarnemend burgemeester van Heerlen werd, was hij de eerste SP-burgemeester ooit. De partij wilde lange tijd geen burgemeesters leveren, omdat het om een 'in achterkamertjes benoemde' functie ging. Tegenwoordig wordt een burgemeester voorgedragen door een commissie, die uit gemeenteraadsleden bestaat. Dat is een verbetering, vindt de SP, die niettemin voorstander blijft van een gekozen burgemeester.

Dat het Heerlen was waar als eerste een SP'er burgemeester werd, had een groot voordeel: de partij is er al jarenlang de grootste fractie in de gemeenteraad. "Het is wel heel fijn dat je in een stad zit met beleid dat je kunt verdedigen", zegt Roemer. Toch vindt hij dat hij ook van rijkere gemeenten, zoals Maastricht of Wassenaar, burgemeester zou kunnen zijn. Ook al zou hij dan raadsvergaderingen moeten voorzitten waarbij het gaat over het aanleggen van hockeyvelden of elektrische laadpalen? "Boven de partijen is boven de partijen. Als burgemeester speel je toch vooral een rol bij openbare orde en veiligheid."

Laat ze maar komen, die SP-burgemeesters

Moet de SP meer burgemeesters gaan leveren? Roemer vindt van wel. "Laat ze maar komen! Ik zou niet willen dat ik de laatste was. Een burgemeester kan zoveel betekenen voor een gemeente. Ik zou niet weten waarom we het niet moesten doen." De SP is als partij gegroeid, meent hij, en dus kunnen ze mensen leveren.

Namen voor nieuwe SP-burgemeesters wil hij niet noemen. "Het gezegde gaat: een naam die genoemd wordt, die wordt het nooit", zegt hij lachend. Maar de partij heeft volgens hem genoeg goede mensen.

Laat ze maar komen! Het zou goed zijn als ik niet de enige blijf

Bekend gezicht kan de stad verder helpen

Heerlen heeft nog altijd last van de sluiting van de mijnen, ruim 50 jaar geleden, zegt Roemer. "Het leidde tot problemen op sociaal-economisch terrein, want er kwam weinig voor terug", zegt hij. Het CBS en het ABP vestigden hun hoofdkantoor in Heerlen, maar dat zijn kantoorbanen. "Mensen die eerder onder de grond werkten, hadden daar niks aan. Je ziet nog steeds dat de derde generatie na de sluiting een achterstand heeft."

Roemer zette zijn netwerk ongegeneerd voor de stad in. "Ik heb korte lijntjes met Den Haag, dat scheelt. Parkstad (samenwerkingsverband van verschillende gemeenten in Zuidoost-Limburg, red.) heeft als enige in Nederland het volledige bedrag van 40 miljoen euro in het kader van de Regio Deals binnengehaald. En ik heb zeven bewindslieden naar Heerlen gekregen voor openingen, zoals premier Rutte en zelfs koningin Máxima. Klaarblijkelijk heb ik nog de gunfactor." Dat vindt hij ergens ook schrijnend. Hij wijst naar gebieden als Zeeland en Oost-Groningen waar men volgens hem heeft moeten knokken om aandacht voor, respectievelijk, het sluiten van de marinierskazerne en aardbevingsproblematiek, te krijgen. Haal een beroemde politicus binnen als burgemeester en je krijgt dingen wel voor elkaar? "Ja, helaas werkt dat wel een beetje zo."

Lees ook

Bescherming van arbeidsmigranten

Omgekeerd wisten Haagse politici Emile Roemer ook te vinden: minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vroeg hem afgelopen voorjaar voorzitter te worden van het 'Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten'. De coronacrisis maakte duidelijk hoe zwak de positie van veel arbeidsmigranten is, die soms in erbarmelijke situaties leven en werken. Roemer nam de klus graag aan. "Ik wist dat de situatie van arbeidsmigranten erg was, maar de omstandigheden zijn soms nog erger dan gedacht. Ik zie plekken waar ik mijn hond nog niet laat slapen."

Sinds de vergunningsplicht voor uitzendbureaus is komen te vervallen is het aantal geëxplodeerd van 4500 bureaus naar 25.000. "Daar zitten heel veel slechte bij, waarbij migranten bij het verlies van het werk meteen hun huis, inkomen en ziektekostenverzekering kwijt zijn. Je ziet steeds meer dakloze arbeidsmigranten op straat."

Lees ook

Grootste kul

Eind oktober presenteert Roemer het definitieve advies van zijn Aanjaagteam. Een ding weet hij al zeker. De vrijblijvendheid en zelfregulering in de sector moeten eraf. Te vaak gaat dat mis, zonder dat er wettelijk ingegrepen kan worden. "Een 'inspanningsverplichting' (waarbij de sector belooft iets te zullen doen, red.) is de grootste kul die je kunt opschrijven", zegt Roemer fel. "Als ik een malafide bedrijf heb en ik zie dat woord, dan loop ik een polonaise, dan hoef ik lekker niks te doen."

Hij noemt als voorbeeld de intercity van Heerlen naar Aken. "De NS heeft op dit moment de inspanningsverplichting om die intercity naar Aken hier te laten stoppen. Dat gebeurt dus niet! Er ligt hier voor miljoenen aan infrastructuur, maar die trein die is er niet. Je moet dingen echt verplichten en mensen niet belazeren met wollig taalgebruik."

Opnieuw waarnemend burgemeester?

Wat hij na Heerlen gaat doen, weet hij nog niet. Het zou zomaar kunnen dat hij opnieuw waarnemer wordt in een gemeente. Al ziet hij een vaste positie als burgemeester niet zitten, omdat hij vanwege mantelzorg niet wil verhuizen uit zijn woonplaats Boxmeer.

Besturen bevalt hem, vertelt Roemer. Hoewel hij zijn jaren in de Haagse politiek ook niet had willen missen. "Dit kun je doen omdat je eerder politicus was. Als partijleider ervaarde je een enorme dynamiek, nu sta je wat meer met je voeten in de klei. Het is allebei interessant."

Beluister hier het gesprek tussen verslaggever Laura Kors en afzwaaiend waarnemend burgmeester van Heerlen, Emile Roemer

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.