We zijn aanbeland bij 'formatie 4.0'. De laatste serieuze kans op een meerderheidskabinet, volgens Pechtold, en niet alleen volgens hem. Na ruim 100 dagen mag Zalm aan de bak. En niet in de minste plaats met dat ene punt, en de twee partijen, waar het nu eerst om gaat: D66 versus de ChristenUnie. Inderdaad: ‘versus'.  

D66 en CU zullen op veel terreinen samen tegenwicht bieden aan VVD en CDA, maar als het gaat om medisch-ethische kwesties (u weet wel: donorwet, voltooid leven) staan Pechtold en Segers lijnrecht tegenover elkaar.

Nu betogen politici, journalisten, experts, al maanden dat formeren draait om het ‘over de eigen schaduw heen springen’. Compromissen sluiten voor het landsbelang. Tot nu toe werd er bar weinig gesprongen, maar ja, dit is versie 4.0. Het móet dus, zou je zeggen. Je zou ook denken dat kiezers er inmiddels zo in staan.

Maar uit ons onderzoek van deze week blijkt daar helemaal niets van. We hebben duizenden ChristenUnie- en D66-stemmers een scherpe keuze voorgelegd: moet hun partij 'toegeven op medisch-ethische kwesties, omdat er anders geen meerderheidskabinet gevormd kan worden?’ Of moet ze ‘vasthouden aan die standpunten, ook als dat betekent dat de onderhandelingen mislukken’ en dus een minderheidskabinet of nieuwe verkiezingen de volgende stap zijn?

ChristenUnie-kiezers zijn duidelijk - en eerlijk, dat hadden we verwacht. 71 procent wil niet toegeven. ‘Ik ben Christen. Dit is de kern van de CU’  mailt een stemmer. Maar, óók voor veel D66-stemmers blijken deze standpunten heilig - en principiëler dan je misschien zou verwachten bij een toch pragmatische kiezersgroep: 62 procent wil niets toegeven op wat velen omschrijven als ‘kernwaarden’ van de partij. Een felle opstelling. Over je schaduw springen is niet alleen moeilijk voor partijleiders.

Peilers mogen niet aan voorspellingen doen, dus we zullen het anders formuleren: wordt de kwestie toch opgenomen in het regeerakkoord - en levert minimaal een van de partijen in - dan bestaat de kans dat een aantal kiezers uit onvrede gaat bewegen. Maar... er zijn manieren om niet toe te geven en tóch te gaan regeren; de onderwerpen een vrije kwestie verklaren, of uitstellen. Noem het geen sprong, maar een stap. Als we kijken naar de sentimenten bij de kiezers in het onderzoek bestaat de kans dat ze die weg aandurven.

Zuchtend, dat wel.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.