Wat met afgerukte ledematen en beelden vol bloed?

Vandaag is het weer zo'n dag... we hebben in EenVandaag een reportage over de aanslag van zaterdag 5 februari 1994 op de markt in het centrum van Sarajevo. Destijds gepleegd door de Serviers om de Bosniers te bewegen hun verzet te staken en hun stad over te geven. Bij de granaatinslag kwamen liefst 68 met name moslims om het leven. Het was een bloedbad van jewelste, de beelden zijn te gruwelijk om zelfs maar een enkele seconde te bekijken en toch hebben we in de uitzending een paar fragmenten nodig. Wat te doen? Tonen of niet? Welke keuze maak je dan als journalist?

Mijn collega Caroline van den Heuvel is op dit moment in Sarajevo om voor de uitzending van vanavond te praten met nabestaanden van slachtoffers van de ramp op de markt. Dit allemaal in het kader van het oppakken van de grote verantwoordelijke van de aanslag: Radovan Karadzic. De granaat sloeg destijds in op een moment dat de markt vol mensen was.

Als journalist word je geacht een sluis te zijn voor beelden als deze. Een trechter. Welke laat je wel zien, welke niet? De keuze die je maakt wordt mede bepaald door nu en noodzaak. Heeft het tonen van de beelden enig nut om kijkers te laten weten hoe erg de aanslag was? In je poging zo eerlijk mogelijk te berichten kan het goed zijn dat je de kijker zo shockeert dat hij bijvoorbeeld van de begeleidende tekst niet meer meekrijgt. In televisieland geldt in principe de regel, hoe heftiger de beelden, des te minder informatief mogen de de begeleidende teksten zijn. Ze zullen in dat geval de kijker ontgaan.

Ook zou het kunnen zijn dat hij van shots van tientallen afgerukte benen, armen en rompen zo schrikt dat hij spontaan de tv afzet. Mijns inziens sorteert het laten zien van een individueel lichaam dat op de grond ligt, waarbij de tekst wordt uitgesproken dat er 68 doden zijn gevallen, meer succes. Je laat 'iets' van de ellende zien en laat woorden de rest doen. Wat natuurlijk ook meespeelt is het tijdstip waarop de beelden worden uitgezonden. Op het tijdstip van EenVandaag zitten ook veel kinderen voor de buis. Die wil je zeker niet shockeren en bang maken.

Soms moet je wel. Wie herinnert zich niet 6 mei 2002, de moord op Pim Fortuyn? Diverse kranten zoals De Volkskrant en De Telegraaf toonden daags erna de dode Pim op de grond van het mediapark. Het was shockerend maar het was misschien ook wel nodig. Veel hadden anders niet geloofd dat de leider van de LPF echt dood was. Het was de ontnuchterende waarheid. Daarbij was het lichaam van Fortuyn natuurlijk 'toonbaarder' dan de verminkte lichamen op de markt in Sarajevo. Het is nu half vier. Collega Caroline van den Heuvel is nu druk doende de reportage op locatie in Sarajevo te monteren. Rond kwart over vier zal deze binnenrollen in Nederland. Aan mij de schone taak er discrete beelden van de aanslag van 1994 in de 'plakken'. Helaas moet ik om de discrete beelden uit te kiezen, wel zelf naar de meest vreselijke beelden kijken. Geen prettige taak, kan ik u zeggen.