De val van de muur blijft het herdenken waard. Al 25 jaar is die 9e november een bijzondere datum. Dat was het al vanwege Kristalnacht en in 1989 werd diezelfde datum toegevoegd aan een lijst met zeer gedenkwaardige avonden en nachten.

Was Kristalnacht een nacht van enorm verdriet, agressie en van ongelooflijke haat. De opening van de Muur was een avond van onverwachte vreugde en de toegang tot vrijheid. In geen enkele zin vergelijkbaar, behalve de datum. En daarom zo vergoten in herinneringen.

Weg uit de massa

Toen ik in 1989 mijn Oost-Duitse vriendin begeleidde bij haar allereerste stappen in het westen, viel mij op dat verdriet, ongeloof en vreugde zo verschillend worden geuit. Mijn vriendin heeft urenlang niets gezegd. Ik weet nog dat we in een kroegje zaten waar niemand was. We hebben geloof ik niet eens iets besteld, maar ze wilde even weg uit die massa. Daarna zijn we weer doorgelopen. Uiteindelijk kwamen we uit op Kuhdamm.

Geen vrijheid

Ik woonde en werkte al ruim een jaar in Oost-Berlijn, maar werd wel geacht dagelijks naar 'huis' te gaan in West-Berlijn. Ik had daar een adres, maar voor mij was dat geen vrijheid. Mijn geliefde woonde in het oosten, dus wat had ik in het westen te zoeken? Ik ging dus alleen om iets te 'halen of te brengen', op verzoek van vrienden. Politieke pamfletten, verboden boeken etc. Toen ik dus die nacht op Kuhdamm arriveerde, was dat mijn eerste keer in deze beroemde straat. Daarna ben ik er ook nooit meer geweest voor zover ik mij herinner.

Strijdbaarheid

Deze nacht was de apotheose na een lange strijd in de DDR die werd gevoerd door mijn vrienden en bekenden. Zelf had ik daar alleen het laatste jaar aan deelgenomen. Ik kende de strijd, de pijn en de angst. Maar ook de strijdbaarheid. En ik heb het ook zelf aan den lijve ondervonden.

Alles kwam samen

De afgelopen dagen was ik weer in Berlijn - op uitnodiging van de Berlijnse Avonden. Ik mocht er samen met Dolores Thijs, schrijfster van het prachtige boek Retour Berlin Ostbahnhof, vertellen over mijn tijd in de DDR. Het was heerlijk om alle flarden van aantekeningen, emoties en herinneringen aan elkaar te kunnen breien. Te kunnen vertellen over mijn tijd in de DDR. Om te ervaren hoe anderen mijn tijd in de DDR de waarde gaven die ik zelf nooit zo heb erkend. Ik heb veel gepraat met mijn vrienden en mijn toenmalige geliefde. Ik heb bij de Brandenürger Tor gestaan afgelopen zaterdagmiddag en met honderden mensen de film Fall der Mauer gezien. Over de bouw, het afscheid, de scheiding, de revolutie en uiteindelijk de val van de muur. Voor het eerst dat ik me kan herinneren liepen de tranen over mijn wangen. Alles kwam samen. Daar stond ik. 25 jaar na dato. Alsof ineens alles in mij begon te bewegen. Toch wel bevrijdend.

Intense vriendschap

Toen ik met mijn vrienden aan tafel zat - vrienden met wie ik toen alles samen beleefde - zag ik hoe hun leven was verrijkt. En toch waren ze hetzelfde gebleven. Hun warme, intense vriendschap, de interesse in elkaar en hoe belangrijk het is elkaar te zien en te omarmen. Dat is gebleven uit die vreemde onmenselijke DDR-periode. Het besef dat je uiteindelijk elkaar in levenden lijve nodig hebt. 

Nederland voor de buis

In de nacht van 9 op 10 november 1989 kwam ik met mijn vriendin aan bij 'mijn' adres in West Berlijn. De goede vriend die daar woonde ving ons op. Het was 5 uur in de ochtend. Ik weet nog dat ik zei: over 2 uurtjes wil ik graag even je telefoon gebruiken en mijn ouders bellen. Zij weten nog van niks. Ze zullen wel verrast zijn. Kerst in Nederland!

Toen ik belde bleken zij en al mijn vrienden in Nederland de hele nacht voor de buis te hebben gezeten. Zij wisten eerder dat de muur open was dan ik, maar ik was er bij!

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.