Michel en Rose kregen tijdens bijbaan in horeca te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag: 'Kok greep me bij mijn kruis'

Ongewenste aanrakingen, gooien met borden en ongepaste vragen: het zijn voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag in de horeca. Wat voor veel jongeren hun eerste baantje is, blijkt voor velen een onveilige werkplek.

Ook Rose (21) en Michel* (24) maakten het mee. Volgens beiden zijn de grenzen vaag in deze sector. "Het voelt vaak als een vriendengroep", legt Michel uit. Een gezellige, sociale bijbaan dus, voor velen ook de reden om er te gaan werken. Maar die gezelligheid heeft een keerzijde.

'In je kruis grijpen'

"In de horeca is het echt iets wat je dagelijks kan meemaken", vertelt Rose. "Wanneer dat gebeurt, dan sta je eigenlijk gewoon met je mond vol tanden."

Michel is 16 als hij begint met werken in de horeca, als afwasser. Een paar jaar later werkt hij in de bediening, en gaat een directe collega voor het eerst zijn grens over. "Ik weet nog dat ik toen borden moest ophalen. En de kok daar, toen ik met de borden in mijn handen liep, greep me bij mijn kruis. Ik schrok daar heel erg van."

Grenzen vervagen

Hij was hecht met zijn collega's en de eigenaar, en wist daardoor niet goed wat hij moest doen.

"We deelden veel met elkaar, ook persoonlijke dingen. Doordat die grens tussen werknemer en baas zo vaag is, weet je in dat moment niet wat je moet zeggen of doen. Een vriendin van mij geloofde het in eerste instantie zelfs niet", vertelt hij.

Meerdere incidenten

Voor Michel blijft het niet bij één incident. Een aantal jaar later werkt hij bij een ander café. Deze keer is het zijn oudere manager.

"Ik werkte laat in de avond in m'n eentje, toen ik door hem werd gebeld. Hij zei: 'hey, ik heb je zes brutale berichtjes gestuurd. Zou je hier zo spoedig mogelijk op kunnen reageren en laten weten of je hiervan gediend bent?' Ik dacht dat ik iets fout had gedaan."

Naaktfoto's van manager

Het bleek anders. "Ik open Whatsapp en tot mijn verbazing waren het zeker brutale berichten." Michels manager verzoekt hem tot seksuele handelingen, en stuurt er een naaktfoto van zijn geslachtsdeel achteraan.

"Ik had hem nog aan de lijn en ik was er heel erg van geschrokken, dus ik zei: 'ik weet het eigenlijk niet'. Ik lachte ook een beetje ongemakkelijk. Toen hing ik meteen op." Hij blijft verbaasd achter. "Er was ook niemand anders in de tent, dus ik kon het ook niet meteen met iemand anders delen."

Melding maken

Michel besluit het uiteindelijk wel te delen, en vertelt het aan de eigenaar. Het leidt tot het directe ontslag van de manager. Het is geen makkelijk besluit voor Michel.

"Ik dacht: er kan iemand door de deur lopen die 16 of 17 is bij wie dit ook kan gebeuren. Ik was 23, ik sta al wat sterker in mijn schoenen. Maar iemand die jonger is durft zich misschien niet uit te spreken."

Hoog verloop, jonge mensen, alcoholgebruik

Edwin Vlek, voorzitter van De Horecabond, herkent de verhalen. "Ik zou ervan moeten schrikken, maar ik schrik er niet meer van. Het is gewoon verschrikkelijk dat dit gebeurt. Maar helaas, in onze sector zijn alle elementen aanwezig om dit wel te blijven laten bestaan." Volgens Vlek is het een combinatie van factoren.

"Het is een giftige mix. Hoog verloop, jonge mensen, alcoholgebruik." De helft van het horecapersoneel is tussen de 15 en 24 jaar oud. Bovendien werk je dicht bij elkaar, fysiek, maar ook in de relatie, vertelt Vlek. "Het zijn vaak kleine bedrijven waarbij de werkgever dicht bij het personeel staat."

Vrouwen vaker slachtoffer

Vooral vrouwen zijn de dupe. Volgens Rose is dat een bekende realiteit. "Ik zag het destijds vooral als iets waar je maar gewoon aan moet wennen. Je wordt er hard van, denk ik. Je moet er een beetje weerbaar voor zijn."

Ook voordat ze op 17-jarige leeftijd in de horeca gaat werken, hoort ze van vriendinnen hoe het eraan toe kan gaan. "Aan de ene kant wist je dat het eraan zat te komen, maar aan de andere kant, als het gebeurt weet je niet hoe je moet reageren. Je lacht het gewoon weg", vertelt ze.

Schaamte

Vlek herkent het gevoel. "Wat je ziet is dat jonge mensen het lastig vinden om voor zichzelf op te komen." Volgens hem vinden nog te veel werknemers het ingewikkeld om incidenten te melden. "Als je dan vraagt: waarom meld je dat dan niet? Dan zeggen ze ja, het zijn ook collega's. Dat is aan de ene kant schaamte, maar ze voelen ook een soort van loyaliteit."

Volgens hem moet dit gedrag vaker als problematisch worden erkend: "Het begint bij dat erkennen en dat we hier iets mee moeten. Ik durf op dit moment te stellen dat niet alle werkgevers er bewust van zijn dat dit een probleem is, omdat het nog te normaal gevonden wordt. Maar deze cijfers liegen er niet om."

Onveilige situaties herkennen

Rose vindt dat er vanuit de werkgever meer actie moet komen, vertelt ze. "Ik hoop dat er concrete acties worden ondernomen wanneer iemand aangeeft dat ze zich niet veilig voelen. En ook dat daar geen concrete situatie aan vooraf hoeft te gaan. Soms voel je dat gewoon aan."

Maar, ook bij de werknemer ziet ze ruimte voor verbetering. "We zijn het allemaal gewend, maar we moeten het bespreekbaar maken binnen teams in de horeca. Dat het niet normaal is en dat je je mag uitspreken. Ik heb dat zelf ook te lang niet gedaan."

'Ga het gesprek aan'

Ook Edwin Vlek ziet dat het anders kan. Hij hoopt niet alleen op meer actie na incidenten, maar ook preventieve maatregelen.

"We willen dialoog stimuleren. Ook denk ik dat het belangrijk is dat we een grote campagne starten waarbij we mensen bewust maken, dat grenzen gerespecteerd moeten worden. Maak nou eens inzichtelijk en duidelijk: wat is nou gewenst gedrag en ga daarover met elkaar in gesprek."

Impact

Want: de incidenten hebben impact. Zo vertelt Michel dat hij anders is gaan kijken naar mannen. "Ironisch, omdat ik zelf een man ben. Maar het heeft me een ander perspectief gegeven. Ik durf te wedden dat er heel veel mannen zijn die misschien wel ergere verhalen hebben, maar die dat niet durven uitspreken."

Rose vertelt dat ze mensen minder snel vertrouwt. "Ik ben voorzichtiger in hoe ik me naar mensen opstel, misschien wel minder naïef. Ik kijk harder naar mensen, omdat je ziet hoe ze kunnen zijn. En dat niet iedereen even lief is of het beste met je voor heeft. En als je op jonge leeftijd in de horeca komt, dan denk je dat nog wel."

*Michel is een verzonnen naam, zijn echte naam is bekend bij de redactie. Ook de achternaam van Rose is bekend bij de redactie.