Mart op maandag: Het Hollandse hoorspel

Vroeger had je “Paul Vlaanderen”, een hoorspel op de radio. Als dat uitgezonden werd mochten wij, de kinderen thuis, niets zeggen. Onze ouders waren gek op de stemmen van Jan van Ees, Evan Janssen en Donald de Marcas. Gisteren was er ook een hoorspel op de radio.

Eigenlijk was het volkomen idioterie, want de NOS had verslaggever Andy Houtkamp laten “posten” voor het Amsterdamse Hilton Hotel (u weet wel: van Herman Brood en John Lennon…). Houtkamp, die -omdat er niet gevoetbald werd in de eredivisie- dacht een lekkere zondag vrij te hebben, mocht/moest op afstand van het hotel aan Nederland gaan vertellen wat hij zag gebeuren bij de in- en uitgang van het roemruchte hotel. Binnen vertoefden immers vertegenwoordigers van de KNVB, kort gesteld: de slechts geleide sportbond van Nederland, een club van clowns die in de sportwereld zijn gelijke nauwelijks kent.

De voetbalploeg van coach Danny Blind was op zaterdagavond in het hemd gezet door Bulgarije en de stormbal was meteen gehesen. Het was een schande, een dieptepunt, het was Oranje-onwaardig, het was een verpeste generatie aan het werk, het was een diepzwarte avond. Nederland was tot mini-voetballand gedegradeerd, ons allen paste nederigheid en het gevoel nergens meer bij te horen. We waren ontheemd op een Bulgaars voetbalveld achtergelaten, aanvoerder Arjan Robben was nauwelijks uit zijn woorden gekomen en wist het ook niet meer.

Complete ontreddering was fraai om aan te zien. Het deerde me werkelijk voor geen snars en eigenlijk keek en luisterde ik met enig plezier. Juist… Schadenfreud ist auch Freud.

Dat er wat ging gebeuren met de positie van de bondscoach was logisch, maar dat ik dat alles als een authentiek radio-hoorspel voorgezet kreeg, was een verrassing. Geen televisie dus, geen waaiers in zuidwestelijk Vlaanderen, want Langs de Lijn kreeg een extra lading.

Wat gebeurde er in het Hilton? Waarom, in Godsnaam, mochten er geen journalisten het hotel betreden? Wat was dit voor een land geworden? Wie dachten die lui van de KNVB wel dat ze waren? Knoeiers. Geparfumeerde afbraak. 

Houtkamp kreeg een prachtrol in de middag. Tussen kwetterende basketbal- en hockeyverslaggevers werd Houtkamps verslag van wat er in Amsterdam juist niet gebeurde een echt hoorspel: Paul Vlaanderen-waardig.

Zo zag de verslaggever een blauwe bus voorrijden, hij zag spelers instappen, maar hij kon ze niet allemaal herkennen, hij en andere journalisten werden op grote afstand gehouden, alsof ze de letterlijke vijand van iets waren dat op zich al grappig genoeg was om, precies om de hoek bij de Comedy Train vertoond te worden. Of eigenlijk neen, het was te gek voor woorden dat keurige nette journalisten op deze middag weggehouden werden van dit treurspel waarin hooghartigheid zo scherp te ruiken was dat je er bijna onpasselijk van werd.

Werd er met de bondscoach gesproken? Wat gebeurde er met de spelers? Werd er getraind? Wie leidde de training? Houtkamp zag dat de buschauffeur zijn gordel omdeed.

Het klonk fan-tas-tisch… Paul… ja… ik zie je vaag Ina… Zoals vroeger bij de AVRO.

Houtkamp zag geen bondscoach instappen en Nederland was in last. Géén bondscoach, hemelse goedheid… hoe moesten we verder leven?

Na een half uur kwam er uitsluitsel. Houtkamp zag de humor er nu wel van in. Hij wist inmiddels dat de bondscoach in gesprek was gegaan met een vertegenwoordiger van de KNVB, Jean-Paul Decossaux. Ik had niet meteen een beeld van de man en googelde hem. Ik stiet op een bericht met de kop: "Zeilfanaat veranderde de KNVB in geldmachine." Uhhhh. Dat was ‘m, onze eigen Jean-Paul. Hij leek me de juiste redder des vaderlands en ik bedoel dit niet eens cynisch. Commerciële mensen gaan optreden als er afkoopregelingen in het geding zijn. Of klopt die logica niet? Ik neem namelijk niet aan dat deze nieuwe sterke man zich met opstellingen bezighoudt. Voor het gemak doe ik dat maar, maar bij de KNVB ben je nergens meer zeker van.

Op enig moment meldde Houtkamp dat een klein busje van de trainingsplaats teruggekeerd was. Hij noemde de namen van de uitstappende spelers, bijna fluisterend.

Het was voor-tref-fe-lijke radio, ik wilde helemaal geen beelden erbij zien…de reportage was naar het niveau van hoorspel getild… Ik voelde me weer thuis, in de Amsterdamse Dintelstraat. Dat was de tijd dat Elek Schwarz bondscoach was, maar dat terzijde.

Vijf uur vijf. Houtkamp komt met het gerucht dat de bondscoach wellicht wel in Zeist zit te praten. Een taxichauffeur, zo u weet, het meest te vertrouwen ambachtsgilde in de wereld, heeft verklaard dat hij Blind naar Zeist heeft gereden.

Fan-tas-tisch… Homerisch gelach klinkt door het hele land. De voetbalbazen, in al hun onaantastbare kinderlijkheid, nemen de hele journalistieke misjpooche in de maling, fan-tas-tisch. Juist, dit hoort tot de bodem toe worden onderzocht… Lang leve Paul Vlaanderen en alle andere hoorspelen. Ik eis eigenlijk Kamervragen, interventie van de Koning. 

En dit noemt zich een serieuze organisatie. Voetballers die geen flauw benul hebben van wat dan ook.

Ik verlaat Langs de Lijn met het leukste sporthoorspel sinds decennia om even voor zevenen. Niemand weet waar de bondscoach zich bevindt. Houtkamp is zo sportief de hoteldirectie mee te geven dat het aangeboden kopje koffie lekker was. Tenminste nog iets “normaals” op deze fantastisch gekke middag.

Ik ga eten en me klaarmaken om televisieverslag van een wedstrijd in Amerika te gaan doen. In Hilversum, welteverstaan. En weet ik dan vanavond hoe het hoorspel is geëindigd?

Staat Houtkamp als de Paul Vlaanderen anno nu nog in de lente kou van Amsterdam-Zuid?

Omdat we, nota bene, nieuws over een volkomen falende voetbalcoach verheffen tot iets dat ons schijnbaar bezig houdt. Het was de manier van berichtgeving, de leuke suspense, de kale kneuterigheid, de licht cynische toon van Houtkamp en het NOS-studiovolk dat het tot zo’n leuke middag maakte. Niet de manier waarop dat zeldzaam ordinaire voetbalvolk met ons, de luisteraar, omgaat.

Wie er voetbalcoach wordt horen we wel. Het proces er naartoe was zeer de moeite waard om tot je te nemen. De uitkomst interesseert me voor geen meter.