Voor het eerst doet hij zijn verhaal. Militair Rob den Engelse meldt midden jaren 90 misstanden binnen Defensie. Dat wordt hem niet in dank afgenomen. Hij vecht al 20 jaar voor schadevergoeding en rehabilitatie. Eind april dient zijn zaak in hoger beroep.

Rob den Engelse is kapitein bij Defensie als hij in 1991 veiligheidsofficier wordt op het Van Alkemadelaancomplex in Den Haag. Daar krijgt hij het commando over een gewapende bewakingsgroep. Een van zijn taken is om de militaire veiligheid te handhaven, maar al snel stuit hij op ernstige misstanden, zo zegt hij.

'Vertrouwelijke stukken slingerden rond'

"Ik schrok me rot. Overal op het complex slingerden zeer vertrouwelijke stukken rond: in de gangen, op de bureaus, achter de gebouwen en bij verschillende directies. Documenten met de predicaten 'staatsgeheim', 'personeelsvertrouwelijk' en 'NATO secret' (in het Nederlands: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, red.), die het personeel bij het naar huis gaan veilig moest opbergen. Zelfs sleutels van de opbergruimtes, voertuigen en gebouwen lagen voor het oprapen. Dat was in strijd met de strenge regelgeving", vertelt Den Engelse in een exclusief interview met EenVandaag.

"Vergeet niet, er werkten daar duizenden militairen en burgers, maar ook tientallen niet-gescreende schoonmakers, bewakers en 'gewone' medewerkers. Die hadden dus eenvoudig toegang tot gerubriceerd materiaal en afdelingen. Bovendien was sprake van een disfunctionerende bewakingsgroep. Het kazernecomplex was zo lek als een mandje."

Stank voor dank

Den Engelse maakt melding van de misstanden, maar Defensie doet er volgens hem niets mee. Hij wordt tijdelijk uitgezonden naar Joegoslavië en ontvangt in 1995 het Officierskruis voor langdurige dienst als officier.

Maar wanneer Den Engelse terugkeert als veiligheidsofficier krijgt hij opnieuw weinig steun. "Dat ik mijn superieuren erop wees dat er structureel en systematisch grote inbreuken waren op de militaire veiligheid is mij niet in dank afgenomen." In 1996 werd zijn tijdelijke contract niet omgezet in een vast dienstverband en kreeg hij eervol ontslag.

Officierskruis van oud-militair Rob den Engelse
Bron: Eigen foto
Officierskruis van oud-militair Rob den Engelse

'Afspraken niet nagekomen'

In 1995 belooft Defensie Den Engelse te helpen bij het vinden van een nieuwe baan, maar die belofte komen ze niet na, zo zegt hij. "Daar ben ik nu nog boos over."

5 jaar lang solliciteert hij keren, maar een nieuwe baan vindt hij niet. Vaak wordt hij afgewezen nadat werkgevers doorvragen over de problemen op het complex of nadat er bij Defensie referenties worden opgevraagd, vertelt de oud-militair: "En zo ontstaat er een gat in mijn CV."

Onverwachts afgewezen

Als Defensie in 2001 kampt met grote personeelstekorten en ex-militairen worden verzocht te herintreden, reageert Den Engelse meteen. Aanvankelijk lijkt defensie enthousiast. "We waren al in gesprek over mogelijke functies en salaris. Door de bestaande tekorten bij Defensie leek het sollicitatiegesprek een formaliteit."

Maar Den Engelse wordt onverwachts afgewezen. "Mijn werkervaring en vooropleiding waren ineens onvoldoende. Dat was mij tijdens mijn langdurige dienstverband nooit verteld. Ik had goede beoordelingen, was onderscheiden en het zou bovendien betekenen dat Defensie mij niet naar de oorlogshaard in Joegoslavië had mogen sturen." Hij vermoedde dat er iets anders speelde.

Lees ook

Probleemgeval

Den Engelse wil weten waarom hij is afgewezen. Na jarenlang aandringen van zijn advocaten, krijgt hij in 2004 inzage in zijn personeelsdossier en dan ontdekt hij de ware reden, zo zegt de oud-militair. In een interne notitie staat: 'We kennen Den Engelse en hij is in het verleden een 'probleemgeval' geweest. (...) We zeggen het hem echter niet en laten hem in zijn waarde (...) op algemene gronden afwijzen, zoals vooropleiding.'

Bij Den Engelse knapte er toen iets. "Dit voelde als een mes in mijn rug. Ik was op valse gronden afgewezen en dat voelde enorm onrechtvaardig." De ontdekking wierp ook nieuw licht op de periode in de jaren 90 en het gebrek aan bemiddeling na 1996, zegt de oud-militair. "Kennelijk werd ik helemaal niet gewaardeerd om mijn werk, zoals mij officieel was verteld, maar werd ik als een probleemgeval gezien, omdat ik ernstige veiligheidsproblemen aankaartte. Dit is volgens mij exemplarisch voor hoe Defensie omgaat met kritiek. Van mensen binnen de organisatie heb ik begrepen dat de door mij gesignaleerde problemen nooit zijn aangepakt."

'75.000 euro schadevergoeding peanuts'

Dan begint de juridische strijd. Defensie voelt nattigheid en biedt hem een schikkingsbedrag van 75.000 euro. Maar Den Engelse wil daar niet aan meewerken.

"Jarenlang hebben ze mij tegengewerkt om dit naar boven te krijgen, afspraken over bemiddeling zijn niet nagekomen, mijn leven was kapot. Defensie heeft mij de eerlijke kans op herintreding ontnomen op valse gronden. Ik heb een groot rechtvaardigheidsgevoel en ik ben volledig geknakt. Daarom wilde ik eerherstel en een fatsoenlijke schadevergoeding die recht doet aan de ontstane schade."

Lees ook

Geheime ontmoeting

Dan ontstaat er een lange juridische strijd, waarbij Den Engelse vakbondsman Jan Kleian betrekt. Die regelt een geheime ontmoeting op 2 november 2012 tussen Den Engelse en minister van Defensie Hans Hillen. Ze spreken af in hotel Crowne Plaza in Scheveningen.

Hans Hillen: "Ik wilde vermijden dat ze mij bij Defensie met hem zouden zien en dat dan de tegenbewegingen weer meteen op gang zouden komen. Ik wilde los van Defensie met hem praten. Kleian was iemand die ik vertrouwde."

'Geen tweede Fred Spijkers affaire'

Volgens Den Engelse vreesde minister Hillen een tweede affaire Spijkers, een klokkenluidersaffaire bij Defensie die jarenlang veel mediacommotie veroorzaakte. Hij wilde geen juridisering van de zaak, maar een snelle afhandeling.

Hans Hillen herinnert zich vooral dat hij wilde meewerken aan een oplossing. "Ik had bij Den Engelse wel de indruk dat zijn verhaal klopte. Er moest onderzocht worden wat het objectief zou moeten zijn en dan zou Defensie dat ook moeten doen. Ik meen mij te herinneren dat ik daar ook over heb gerapporteerd."

Lees ook

Geen recht op schadevergoeding

Maar er volgt geen snelle afhandeling. Integendeel. Defensie betrekt de landsadvocaat bij de zaak, die spreekt over 'gepercipieerde misstanden' en zegt dat Den Engelse geen recht heeft schadevergoeding. Uiteindelijk wordt het onderzoek in 2014 uitgevoerd door een registeraccountant, die tekort schiet volgens Den Engelse.

"Deze accountant is later veroordeeld door de tuchtrechter, hij laat een groot deel van het geschil buiten beschouwing en hij doet uiteindelijk niet waar hij voor is aangesteld, namelijk het berekenen van een schadevergoeding." Zonder onderbouwing komt hij uit op 75.000 euro smartengeld, precies hetzelfde bedrag dat hem eerder is aangeboden. En daar gaat Den Engelse ook nu niet mee akkoord.

Oud-minister van Defensie Hans Hillen over de zaak.

'Alles wordt gejuridiseerd'

Waar oud-minister Hillen voor vreesde, is uitgekomen: de zaak is inmiddels verzand in jarenlang lopende juridische procedures. "Bij Defensie wordt alles gejuridiseerd, dat is het probleem", zegt hij. "Bij Defensie zijn ze zo bang voor fouten dat ze alles tien keer onderzoeken en voor elke oplossing een nieuw probleem bedenken. Zo zit die organisatie in elkaar."

In de zaak, die nu bij de civiele rechter ligt, claimt Den Engelse dat het onderzoek in strijd met de opdracht van Hillen is uitgevoerd, en vordert hij 'een correcte nakoming van de opdracht'.

'Geen weg meer terug'

Al 25 jaar leeft Den Engelse tussen de stapels papier, dossierstukken en bewijsmateriaal. Waarom heeft hij het aanbod van 75.000 euro niet aangenomen en is hij niet doorgegaan met zijn leven?

"Een weg terug is er niet meer. Daarvoor is de schade te groot. Ook de belangen van de Staat der Nederlanden zijn in mijn zaak geschaad. Daar moet erkenning voor komen."

Lees ook

Niet vooruit lopen op hoger beroep

In een reactie zegt het ministerie van Defensie niet vooruit te willen lopen op het hoger beroep op 29 april 2021 en verwijst naar de uitspraak in eerste aanleg bij de rechtbank in Den Haag. De rechtbank heeft destijds alle vorderingen van Den Engelse afgewezen.

Over het achterwege blijven van arbeidsbemiddeling, concludeert de rechter onder meer dat Defensie wel degelijk arbeidsbemiddeling heeft aangeboden, maar niet voldoende. Maar dat Den Engelse daardoor geen baan kon vinden, verwerpt de rechter. Zo wilde Den Engelse bij voorkeur een baan bij Defensie, terwijl de toegezegde bemiddeling bedoeld was voor een baan buiten Defensie. De rechter noemt de outplacementcoach die in 2006 opmerkte dat door de diepe wens van Den Engelse om bij Defensie aan de slag te gaan, een traject gericht op externe plaatsing geen succes werd.

'Opmerking speelde geen rol'

Over de afgewezen sollicitatie van Den Engelse, zegt de rechter dat de opmerking 'probleemgeval' geen rol heeft gespeeld bij de afwijzing. De kapitein waar Den Engelse mee sprak, wist volgens de rechter niets van zijn voorgeschiedenis. Hij wees hem af, omdat Den Engelse geen goede indruk maakte. 'Probleemgeval' werd pas na de afwijzing aan het dossier toegevoegd en heeft volgens de rechterbank geen invloed gehad op de afwijzing.

Den Engelse kan zich daar niet in vinden. De feiten liggen op 29 april opnieuw ter beoordeling bij het gerechtshof in Den Haag.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.