Hashtag-trends, wat levert het op?

De ene dag is het ophef waar je niet omheen kunt, de volgende dag lijkt iedereen het weer vergeten. Hoe vluchtig zijn hashtag-trends als #MeToo, #zeghet of #tegendebakker? Zetten deze online trends daadwerkelijk verandering in gang?

Het was de beschuldiging van seksueel geweld aan het adres van Amerikaanse filmproducent Harvey Weinstein, die aanleiding gaf voor de hashtag #MeToo. Want het bleek dat nogal wat mensen met seksueel geweld te maken hadden. In totaal hebben meer dan 1,7 miljoen vrouwen vanuit 85 verschillende landen met #MeToo laten weten wel eens op een of andere manier te maken hebben gehad met seksuele intimidatie of misbruik. De campagne wordt ook wel het begin van een seksuele revolutie genoemd. Maar of een sociale ‘trend’ als deze daadwerkelijk tot sociale veranderingen en dus een seksuele revolutie kan leiden, is nog maar de vraag. 

#zeghet

Ook in Nederland hebben we verschillende hastag-trends gekend. Zo hadden we in 2015 onze eigen #MeToo, namelijk #zeghet. ‘’#Zeghet was een actie om bewustzijn te creëren rond seksueel geweld en het taboe op praten over je ervaringen te doorbreken. Duizenden slachtoffers van seksueel geweld, mannen en vrouwen, deelden zo op social media hun verhaal. (aanhalingstekens?) Het werd de meest succesvolle actie rondom seksueel geweld in de afgelopen twintig jaar’’, aldus Anke Laterveer die twee jaar geleden deze hashtag op twitter introduceerde.

#Tegendebakker

‘Ik wil wel de hashtag #tegendebakker lanceren. Dingen die opdrachtgevers wel tegen hun freelancers zeggen, maar niet #tegendebakker.’ Op 14 december 2015 stuurde Franka Hummels deze tweet de wereld in. Ze wilde hiermee duidelijk maken hoe verzoeken van opdrachtgevers over kunnen komen op freelancers en zzp’ers. Binnen een mum van tijd stond twitter vol met berichten van andere freelancers, waarin ze voorbeelden gaven van opmerkingen die zij regelmatig te horen zouden krijgen. Allemaal met de insteek: ‘Dit zeg je toch ook niet tegen de bakker?’

De vraag is nu natuurlijk of deze actie na twee jaar het gewenste resultaat heeft bereikt. En heeft deze hashtag geleid tot daadwerkelijke actie? Franka Hummels denkt zeker dat hashtag, die honderdduizenden keren gebruikt is, iets gedaan heeft. ‘’Al is het alleen al bewustwording van de opdrachtgevers.’’ Of het nu echt tot actie onder de opdrachtgevers heeft aangezet, gelooft ze niet. ‘’Ik krijg nog altijd dezelfde opmerkingen van opdrachtgevers. Het verschil is wel dat ik daar nu veel relaxter mee om kan gaan. Ik kan nu namelijk verwijzen naar de #tegendebakker, zodat zij beter snappen hoe hun woorden op mij overkomen. Bovendien heb je eerst bewustzijn nodig voor je verandering onder de burgers kan brengen.’’

De kracht van social media

Social media-expert Sjef Kerkhofs zegt volmondig ‘ja’ op de vraag of trends die ontstaan op social media, tot een blijvende beweging kunnen zorgen. ‘’Ik denk absoluut dat de kracht van social media invloed kan hebben op een offline gedragsnorm. Wat te denken van de Zwarte Pietendiscussie, waar internet zeer zeker een belangrijke rol in heeft gespeeld. Maar het beste voorbeeld komt wellicht van een aantal jaar terug. Oxfam Novib heeft in 2010 een grote publieke campagne gevoerd op de sociale media. Ze vroegen hierbij aandacht voor het feit dat de meeste chocolade rondom Sinterklaas niet fairtrade was. De campagne zorgde voor Kamervragen en uiteindelijk actie van vrijwel alle supermarkten’’, vertelt Kerkhofs. ‘’Met social media kun je de publieke en politieke opinie dusdanig beïnvloeden dat normverandering zeker nodig is.’’

Franka Hummels: ‘’Social media bereikt een beperkte groep, maar wel een invloedrijke groep’’

‘’Het is vooral de traditionele media die actie kunnen creëren onder burgers. Wanneer zij zo’ n trend op social media oppikken, wordt het onderwerp van gesprek. Echt een verandering creëren in de maatschappij duurt lang.’’