De macht van Franciscus I op de wereldpolitiek

De katholieke wereld heeft een nieuwe paus: Jorge Mario Bergoglio. De Argentijn noemt zichzelf Franciscus I en is geestelijk leider van ruim 1.2 miljard katholieken. Maar ook buiten de kerk heeft de paus nog invloed. Welke rol speelt Franciscus I op het wereldtoneel?

“Franciscus I heeft bewezen een man te zijn die tegen politieke beslissingen in durft te gaan,” zegt Frans Willem Lantink, co-auteur van het boek De Paus en De Wereld. In Argentinië klaagde Bergoglio als kardinaal politieke leiders aan wegens corruptie. Ook bekritiseerde hij de grote kloof tussen arm en rijk in het Latijns-Amerikaanse land en de impact die globalisering had op de allerarmsten in het land.

Het is de vraag of Bergoglio deze lijn als paus door kan zetten. “Je ziet dat het Vaticaan erg zelfstandig is en dat vorige pausen weinig aan dat imago konden veranderen. Maar Franciscus I ontvangt natuurlijk wel staatshoofden en invloedrijke mensen dus in die zin heeft hij binnenskamers veel invloed.”

Franciscus’ I invloed in Cuba

Een voorbeeld van invloed volgens Lantink de rol die Franciscus kan spelen in de onderdrukking van het katholicisme in Cuba. Het communistische land is officieel atheïstisch en er rustte lang een taboe op God, ondanks dat de meeste Cubanen zich zien als Katholiek. Maar de populariteit van het regime is aan het dalen en Johannes Paulus II en Benedictus XVI brachten al bezoeken aan het land, dat steeds meer aansluiting zoekt bij de geestelijk leider.

Lantink: “Gisteravond luidden de kerkklokken in Cuba en dat is bijzonder. Het is een land in een overgangssituatie en dan zie je vaak dat inwoners teruggrijpen op oude normen, in dit geval het katholicisme.” Waar vorige pausen de weg openden voor een minder streng regime, waar iedereen kan geloven wat hij wil, kan Franciscus het afmaken. “Het feit dat hij uit hetzelfde continent komt en Spaans spreekt, maakt zijn rol des te groter.”

Geen Europeaan als paus

Franciscus I is de eerste niet-Europese paus in 1.272 jaar en de eerste paus ooit uit Latijns-Amerika. Met al zijn mogelijke invloed op de wereldpolitiek kan je je afvragen of het uitmaakt dat de paus deze keer niet uit Europa komt. Lantink stelt dat we daar in Nederland niet zo veel van merken, maar dat de rol van het Vaticaan als wereldmacht, in plaats van Europese macht, groeit.

Lantink: “Er zal kritischer gekeken worden naar de neergang van het katholicisme in Europa. Maar we moeten ook niet vergeten dat dit geloof in Europa en met name in Rome geworteld is en dat zo’n accent niet zo snel verschuift. Daarnaast is Franciscus I ook zoon van Italiaanse immigranten dus hij is toch een beetje Europees.”

De rol die Franciscus I zal spelen in de internationale politiek is vooral charismatisch en spiritueel, stelt Lantink. “Hij heeft zich bewezen als een heilig man, maar of hij ook bestuurlijk goed is, dat moet nog blijken. Aan de andere kant is het een Jezuïet die bekend staan om hun rationaliteit en strenge orde.”

Wat we volgens Lantink in ieder geval niet moeten verwachten is dat de nieuwe paus veel invloed zal uitoefenen op de acceptatie van homoseksualiteit of euthanasie. Ondanks dat Franciscus uit een land komt waar het homohuwelijk is geaccepteerd, blijft de Argentijn fel tegen. “Dit soort vergevorderde en diplomatieke invloeden, moeten we van een paus niet verwachten. Denk meer aan invloed op persoonlijk vlak, zoals aandacht voor armoede en onderdrukte katholieken,” aldus Lantink.