Bij EénVandaag blikken smaakmakers uit het politieke jaar 2007 terug. Wat waren hun hoogte- en dieptepunten? Wat speelde er in de Tweede Kamer en bij de mensen die bepalend zijn?

Wetenschappers zijn genuanceerd en vaak voorzichtig. Mooi. Maar het is ook een nadeel. Een vraag naar politieke hoogte- en dieptepunten brengt de wetenschapper namelijk ernstig in het nauw. Kijk, elk hoogtepunt kent schaduwzijden, en welbeschouwd kent een gitzwart dieptepunt vast ergens een lichtpuntje. Enerzijds, anderzijds. Om doodmoe van te worden.

Met het zweet in mijn handen doe ik toch een poging. En noem ik de 100-dagen toer van het kabinet door het land het politieke dieptepunt van het jaar. Waarom?

Kijk, in de representatieve democratie zoals we die in Nederland kennen, vormen verkiezingen een belangrijk hoogtepunt. Het feest der democratie, volgens sommigen. Dat gaat wel erg ver, maar er is iets voor te zeggen.

Bij verkiezingen spreekt de bevolking zich uit. Het achterliggende idee is dat de politieke voorkeur wordt omgezet in een stem op een programma, partij, persoon. Al die stemmen bij elkaar vormen de electorale boodschap, die wordt mee- of doorgegeven aan de (nieuwe) volksvertegenwoordiging, de 150 mannen en vrouwen die de Tweede Kamer bevolken. Zij krijgen voor een bepaalde periode een mandaat. Zeker, dat van die boodschap is in hoge mate een fictie. Niet iedere kiezer geeft een boodschap door, en wat de inhoud van die boodschap is, is onzeker en onduidelijk, vaak onverstaanbaar. Toch is die fictie van wezenlijk belang. De Kamer mag op die basis claimen het volk te vertegenwoordigen en kan uit naam van het volk meewerken aan wetgeving en het uitvoerende werk van de regering controleren.

Wat doen nu plots Balkenende en de zijnen? Die doen net alsof er helemaal geen volksvertegenwoordiging is! Mooi hoor, dat men wil weten wat er leeft in het land. Maar juist om die reden hebben we zoiets als algemene verkiezingen, als een direct gekozen volksvertegenwoordiging. Daaraan voorbijgaan, en dat is precies wat het kabinet met de 100-dagen toer deed, is een openlijke belediging van de Tweede Kamer. Sterker nog, dat is een forse aantasting van de vertegenwoordigende democratie. Zonder heldere en doorzichtige organisatie ervan, zonder dat duidelijk is met wie waarover en waarom gesproken is, kan het kabinet beweren de wil van het volk te kennen. Door de 100-dagen toer. Zo speelt het kabinet - dat van een volksuitspraak in de vorm van een referendum volstrekt niets weten wil, maar dat terzijde – op listige wijze het volk uit tegen de volksvertegenwoordiging. Daarmee is de 100-dagen toer een aanslag op het hart van de vertegenwoordigende democratie. Dieptepunt.

Nou, nou, nou, hoor ik sommigen denken. Was de intentie van het kabinet dan niet goed, en zaten er misschien geen positieve kanten aan die toer? Tja, als we zo gaan beginnen, dan zitten we binnen de kortste keren in een wetenschappelijk debat. En dat was natuurlijk de bedoeling niet…

Prof. Joop van Holsteijn is neerlandicus en politicoloog. Sinds 1986 is hij verbonden aan het departement politieke wetenschap van de Universiteit Leiden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.