Buma goochelt met cijfers over mensen in de bijstand

Volgens CDA-leider Sybrand Buma verlieten 'maar' 10.000 mensen de bijstand, in economisch topjaar 2017. Klopt dat cijfer en wat zegt het eigenlijk?

Overal op televisie voeren politici campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen. Sommigen van hen proberen kiezers over de streep te trekken met nieuwe ideeën. CDA-voorman Sybrand Buma presenteerde een van zijn plannen in het programma Buitenhof. Hij wil minder mensen in de bijstand en ziet de oplossing in een zogenoemde 'basisbaan'.

Basisbaan voor twintig uur per week

Buma wil dat mensen die in de bijstand zitten, een basisbaan krijgen voor zo'n twintig uur in de week. Het gaat om ondersteunend werk waar geen opleiding voor nodig is. Voor die werkzaamheden krijgen ze 85 procent van het minimumloon. Hij denkt dat mensen op die manier makkelijker uit de bijstand doorstromen naar de gewone arbeidsmarkt.

Om zijn idee kracht bij te zetten zei hij het volgende in Buitenhof. "De economie bloeit en er staan toch meer dan 450.000 mensen structureel aan de kant in de bijstand. In een topjaar voor de economie als 2017, daalde dat aantal met maar 10.000. En al die mensen lopen steeds meer het risico om aan de kant te blijven staan."

'Voor het eerst in tien jaar tijd minder bijstandsuitkeringen'

Maar klopt dat wel? In 2017 groeide de economie met ongeveer 3 procent, zegt CBS hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. "Het ging om de grootste groei in tien jaar tijd. En ook het aantal bijstandsuitkeringen begon voor het eerst in tien jaar tijd te dalen. Een kleine 10.000 mensen gingen toen de bijstand uit."

Daarmee lijkt het dus dat Buma gelijkt heeft. Maar deze positieve trend zette in 2018 alleen maar door, zegt Van Mulligen. "Ook in 2018 ging het weer goed met de economie en ook op de Nederlandse arbeidsmarkt. Dat zien we terug in het aantal bijstandsuitkeringen: 24.000 mensen zeiden de bijstand in 2018 vaarwel. Het ging om de grootste daling in tien jaar tijd." Eind 2018 telde Nederland 433.000 bijstandsgerechtigden, dat zijn er dus minder dan Buma beweert.

'Mensen uit de bijstand zijn geen aantrekkelijke werknemers'

Maar volgens Joop Schippers, hoogleraar Arbeidseconomie aan de Universiteit Utrecht, klopt het wel dat de bijstand een soort gevangenis is geworden waar je maar moeilijk uitkomt, zoals Buma zei in Buitenhof. "Dit zijn mensen die al een tijdje uit het arbeidsproces zijn. Dat zijn voor werkgevers niet de meest aantrekkelijke kandidaten."

"Voor werkgevers moet de nood dan wel heel hoog zijn om iemand uit de bijstand aan te nemen. Ze proberen dan ook eerst allerlei andere dingen, zoals huidig personeel meer laten werken of personeel kapen van andere bedrijven," zegt Schippers

'Basisbaan zet geen zoden aan de dijk'

Volgens Van Mulligen duurt het ook een tijdje voordat de economische groei resulteert in een daling van het aantal mensen met een bijstandsuitkering. Van al deze mensen zit ruim 40 procent al langer van vijf jaar in de bijstand. "Dat heeft er ook mee te maken dat mensen een bijstandsuitkering hebben, omdat ze niet kunnen werken. Een meerderheid geeft dat aan."

Schippers denkt dat het plan van Buma niet bepaald veel zoden aan de dijk zet. "Beleid kan wel wát helpen, met name om de moeilijkste gevallen toch weer een plekje op de arbeidsmarkt te geven. Maar in belangrijke mate wordt het aantal werklozen en het aantal mensen in de bijstand bepaald door de conjunctuur. Dus: groeit de economie of krimpt hij?"

Luister hier terug naar de Feit of Fictie, gepresenteerd door Martijn Rosdorff en Suzanne Bosman in Radio EenVandaag.