Andre Zwartbol: "'Zo, en wie bent u?'"

Het 2Vandaag-verkiezingsdebat in 2002 op de Erasmusuniversteit is me het meest bijgebleven. Sowieso was (en is) dat debat een gouden formule. Een zaal vol studenten levert een perfecte ambiance. Later zou die formule in verkiezingstijd vaker gebruikt gaan worden, maar toen was 2Vandaag de eerste die dat zo aanpakte.

Ik herinner me dat ik voorafgaand aan dat debat achter de coulissen liep te ijsberen. 'Zo, en wie bent u?', hoorde ik opeens. Ik keek op. Het was Pim Fortuyn, die ook wat zenuwen moest weglopen. Ik vertelde dat ik een van de presentatoren was. Hij oogde nerveus. Waar volgens mij niet zoveel reden toe was. Eerder die maand had hij de PvdA'er Melkert en VVD'er Dijkstal in het debat op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen compleet weggespeeld. Hoewel die beide heren vooral zichzelf wegspeelden. Ik zie nog het chagrijn van de onderuitgezakte Melkert voor me. Fortuyn won dat debat met vlag en wimpel.

Iedereen was benieuwd hoe de confrontatie tussen die heren, in het 2Vandaag-debat zou verlopen. Maar het was niet het debat zelf, maar wat erna gebeurde, dat alle aandacht kreeg in het nieuws. En het was Rosenmoller die de hoofdrol speelde. Het gebeurde in de nazit, toen de studenten de fractievoorzitters nog wat vragen mochten stellen. Het ging allemaal heel ontspannen. De fractievoorzitters gingen voorin de zaal zitten. De druk van de uitzending was eraf, maar, en dat gebeurt vaker, juist toen gebeurde het. Wat de precieze aanleiding was, weet ik niet meer, maar op een gegeven moment zei Paul Rosenmöller tegen Fortuyn: 'Als het debat voor jou een beetje moeilijk wordt, dan maak je alleen maar theater en reageer je niet inhoudelijk.'

Ik zat op dat moment naast Fortuyn en was benieuwd hoe hij zou reageren. Ik keek hem aan. Maar hij zei niks, en leek perplex. Iets wat je bij hem nooit zag. Hij keek strak voor zich uit. In de seconden die volgden gebeurde er, voor Fortuyn, iets wat hem veel pijn deed; de zaal begon luid te klappen en te joelen. Mocht Fortuyn al wat willen zeggen, dan moest hij in ieder geval wachten tot het weer rustig was.  Maar dat bleek voor Fortuyn teveel gevraagd. Hij stond en probeerde zijn draadloze microfoon af te doen en maakte aanstalten om weg te gaan. Toen hij daar toch van af zag, floot de zaal hem nog een keer uit. De term 'dodelijk moment'  is bij Fortuyn achteraf gezien niet echt passend, maar als hij niet vermoord zou zijn, kwam dit moment op de Erasmusuniversiteit er zeker voor in aanmerking.

Tot op CNN heb ik het fragment van de uitgejouwde Fortuyn voorbij zien komen. En ja, ik zeg het maar eerlijk, het is toch wel heel leuk om als 2Vandaag-presentator op CNN te komen.

André Zwartbol