Opnieuw dreigt een nederlaag voor de overheid in een stikstofzaak. Waarom? De manier waarop stikstofneerslag in de natuur wordt berekend. Deskundigen halen die in een nieuw rapport onderuit. Dat kan gevolgen hebben voor vergunningverlening in Nederland.

De Raad van State buigt zich volgende week in een slepende procedure opnieuw over plannen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om de A15 bij Arnhem te verlengen. Tegen die plannen bestaat veel weerstand.

Verkeer anders dan stallen

Centrale vraag in de rechtszaak: tot welke afstand moet stikstofneerslag in de natuur worden berekend? Onder het oude stikstofbeleid, waar de Raad van State in mei 2019 een streep door zette, werd de stikstofneerslag van wegverkeer anders berekend dan die van andere uitstoters, zoals stallen en fabrieken.

Zo moesten boeren bijvoorbeeld hun stikstofneerslag tot wel over honderden kilometers uitrekenen, maar werd de uitstoot van verkeer al na 5 kilometer afgekapt. Verschillende commissies adviseerden de overheid om te stoppen met dit onderscheid.

Nieuwe, vaste rekengrens

Toch ging het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hier lang mee door, bleek uit documenten die EenVandaag eerder dit jaar in handen kreeg. Maar het ministerie stootte begin vorig jaar zijn neus bij de Raad van State.

Die haalde een streep door de afkap op 5 kilometer, omdat daardoor te veel stikstofneerslag buiten beeld bleef. Het kabinet besloot een half jaar later een nieuwe, vaste rekengrens van 25 kilometer in te voeren voor alle soorten uitstoters.

Bekijk ook

'Geen nieuw wetenschappelijk inzicht'

Ook voor verlening van de A15 moesten de stikstofneerslag opnieuw berekend worden, deze keer met de nieuwe afstandsgrens. Over deze berekeningen moet de Raad van State zich nog uitspreken. Die wilde daarvoor advies krijgen en liet gerechtelijk deskundigen van de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB) afgelopen zomer onderzoek doen.

Uit het eindrapport, dat in bezit is van EenVandaag, blijkt dat de experts van StAB een stevige onderbouwing voor een afkap op 25 kilometer missen. "De keuze voor een maximale rekenafstand van 25 kilometer is niet gebaseerd op een nieuw wetenschappelijk milieukundig inzicht", concluderen de deskundigen.

Ook na 25 kilometer berekenen?

Dat na 25 kilometer niet meer goed vast te stellen zou zijn van welke bron stikstof afkomstig is, gaat niet op, zeggen ze. Stikstofberekeningen kennen inderdaad onzekerheden, maar er is volgens hen geen bewijs dat die onzekerheden op meer dan 25 kilometer van de bron te groot worden.

Met andere woorden: ook op grotere afstanden zou de stikstofneerslag berekend kunnen worden. Ook uit argumenten van onderzoeksbureau TNO, dat het kabinet adviseerde, 'blijkt niet de noodzaak van de rekenafstand', volgens de experts.

Bekijk ook

Ongelijke behandeling niet opgelost

De ongelijke behandeling is met de nieuwe rekengrens bovendien niet opgelost, merken de deskundigen in hun rapport op. Zo slaat ammoniak, dat vooral door de veehouderij wordt uitgestoten, op kortere afstand neer dan stikstofoxiden, afkomstig uit industrie en verkeer.

Daarnaast belandt van grote uitstoters veel meer stikstof buiten de 25 kilometer in de omgeving dan van kleine uitstoters.

Klap voor vergunningverlening

Als de Raad van State de rekenmethode verwerpt, betekent dit opnieuw een klap voor de vergunningverlening. Het zou betekenen dat nieuwe projecten hun stikstofbijdrage weer over veel grotere afstanden moeten doorrekenen. Dat leidt niet alleen tot vertraging voor lopende projecten, maar betekent ook dat het nog moeilijker wordt om een vergunning te krijgen.

Het kabinet kreeg onlangs al een grote tegenvaller te verwerken. De zogeheten bouwvrijstelling, waardoor voor bouwprojecten geen stikstofvergunning nodig was, ging onderuit bij de rechter. Daardoor lopen tal van bouwprojecten vertraging op, of komen mogelijk zelfs stil te liggen.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.