Klimaatles maakt kinderen milieubewuster: 'Ik zeg er iets van als mijn moeder weer vergeet het licht uit te doen'

Leren over klimaatveranderingen: dat staat leerlingen in Italië volgend jaar te wachten. Dan krijgen ze verplicht 33 uur per jaar les over duurzaamheid en klimaat. Ook steeds meer Nederlandse scholen verwerken deze thema's in hun onderwijs.

Een van de Nederlandse scholen waar kinderen les krijgen in duurzaamheid is 't Carillon uit Groenlo. Deze basisschool geeft aan de leerlingen uit groep 5 t/m 8 om de 2 jaar 8 weken lang het themavak duurzaamheid. Ze krijgen dan drie keer een middag in de week les over duurzaamheid en klimaat. Net als de Italiaanse minister van Onderwijs Lorenzo Fioramonti wil de school bewustheid creëren bij kinderen.

Het licht uit

De leerlingen doen tijdens het themavak proefjes en onderzoek, maar ze krijgen ook gastlessen, bijvoorbeeld van de gemeente. Een van de proefjes die ze doen gaat over waterverontreiniging. "Hier mag niks doorheen komen. Het water moet er alleen uitkomen en het vuil moet achterblijven, want dan krijgt je aan het einde schoon water. Maar het is niet schoon genoeg om het te drinken. Het is eigenlijk nog rivierwater", leggen de kinderen uit.

Ze zijn erg enthousiast over het themavak, want ze leren meer over het milieu. Ze zijn hierover ook erg bezorgd. Daarom zijn ze bewuster bezig met hun gedrag en met die van hun familie. "'s Avonds als mijn broertje of mijn moeder uit de kamer lopen, vergeten ze altijd om het licht uit te doen", vertelt Isa. "Ik zeg er dan iets van en doe dan zelf het licht uit."

Spelenderwijs energie opwekken

Zelf is de school 't Carillon ook duurzaam bezig. Op het dak liggen namelijk zonnepanelen en op een beeldscherm in de school zien docenten en leerlingen hoeveel energie de panelen verzamelen. Daarnaast kunnen de kinderen ook zelf stroom opwekken. "Dit is 'The Gamer'. Het wekt stroom op voor de zonnepanelen op het dak", vertellen Wes en Daan spellend. "Hoe meer je erop springt, hoe meer stroom je krijgt." Op het toestel kunnen ze verschillende spelletjes spelen, zoals 'The Snake'.

Hoogleraar Leren voor Duurzaamheid Arjen Wals is onder de indruk van de school. "Zij beschouwen het niet als inhoud dat in het curriculum gestopt moet worden, maar proberen het om een integratieve manier in het hele onderwijs te verankeren. Het is een terugkerend thema, waarbij kinderen ontdekkend leren. Er is ruimte om hun eigen leervragen te stellen en ze maken een duidelijke link met hun omgeving. Het idee om een omgeving te creëren waar duurzaamheid normaal maakt en uitademt, vind ik ontzettend krachtig."

'Een kwart scoort onvoldoende'

Hoogleraar Onderwijs en Leren Anna Bosman vindt het logisch dat klimaatverandering in de lessen besproken wordt, maar is ook kritisch over de keuze voor dit thema. "Waarom het klimaat? Klimaatverandering is wel een serieus probleem, maar dan kunnen we meerdere zaken noemen. Waarom kiezen ze dan niet voor een thema, zoals armoede, terrorisme en migratie?"

Volgens haar moeten er ook zeker geen verplichte klimaatlessen komen, zoals in Italië. "Als we de laatste PISA-resultaten bekijken, dan scoort een kwart van de kinderen een onvoldoende op leesvaardigheid. Dat betekent nog al wat, want als je dan de verplichte les op het middelbare onderwijs gaat aanbieden, kunnen de kinderen op de middelbare school de teksten over het klimaat niet eens lezen. Je kan dan bijvoorbeeld niet eens de bronnen, waarover je spreekt, controleren." Daarom vindt ze het belangrijk dat er eerst aandacht is voor de basis, namelijk taal en rekenen.

Zwerfafval tellen

Hoogleraar Wals vraagt zich daarbij wel af wat die basis dan is. "Misschien is dat wel beter contact hebben met onze omgeving en dat we ons verbonden voelen met de plek, waarin we opgroeien. We denken bij een basis al snel aan taal en schrijven, maar ik denk dat er ook een ecologische basis nodig is, die we nu veel minder aandacht geven. Aan de andere kant: wanneer je zwerfafval wilt tellen, moet je ook kunnen rekenen", zegt Wals. "Je moet nog steeds kunnen rekenen en lezen, wanneer er meer vakoverstijgend wordt gewerkt bij vraagstukken."

Volgens Rosa Betting, docent op de basisschool 't Carillon, hoeven ouders zich geen zorgen te maken. "In de ochtend krijgen de kinderen taal en rekenen en in de middag een themavak, zoals duurzaamheid. Taal en rekenen is ook zeker belangrijk. Deze vaardigheden heb je ook weer nodig bij de themavakken, zoals bij het bouwen van een solar toestel. Bovendien gaan we bij het themavak duurzaamheid uit van de positieve kant, door te kijken wat jezelf kan doen aan klimaatverandering."