Drones en slimme horloges: zo sporen ze in Scheveningen surfers in nood op

We staan aan het begin van de zomer: dat betekent dat we massaal het water weer in en op gaan. Helaas gaat dat niet altijd goed. Reddingsdiensten zoeken nu naar innovatieve manieren om drenkelingen beter te kunnen spotten.

Vorig jaar haalde de Koninklijke Nederlandse Reddings Maatschappij (KNRM) ruim 3500 mensen uit levensbedreigende situaties. De reddingsbrigade, die apart van de KNRM fungeert, hielp in totaal bijna 6000 personen.

'Niemand ziet je'

Met name watersporters moesten vaak gered worden. De KNRM rukte de afgelopen 2 jaar dubbel zo vaak uit voor surfers als in de jaren daarvoor. Dit komt doordat watersporten zoals kite- en windsurfen steeds populairder worden.

Kitesurfer Niels van Campen weet uit eigen ervaring hoe machteloos je als drenkeling bent. Gelukkig kan hij het navertellen: "Ik lag in zee, 2 kilometer van de kust af, en was mijn kite kwijtgeraakt. Dan ga je roepen en zwaaien, maar niemand ziet je."

Zwaaien en roepen lukt niet

"De jongen die mij na drie kwartier vond, zei: ik hoorde je wel, maar ik ben meerdere keren langs gevaren en zag je gewoon niet."

Zwaaien en roepen zal in veel gevallen niet lukken, weet ook anesthesioloog en hoogleraar op het gebied van verdrinkingspreventie Joost Bierens. "Als iemand zijn armen boven het hoofd tilt, zakt hij juist dieper weg in het water. En door gebrek aan zuurstof kan een drenkeling vaak niet om hulp roepen."

Ongelukken in Scheveningen

"Surfers zijn extra kwetsbaar, omdat ze vrij ver de zee op gaan, temidden van de hoge golven, zonder mobiele telefoon natuurlijk, en in een donker wetsuit", licht Niels verder toe. "We hebben hier in Scheveningen 3 jaar achter elkaar dodelijke ongelukken gehad met surfers."

Dieptepunt in Scheveningen was de dood van vijf surfers in mei 2020. "Dat ongeluk heeft er diep ingehakt," vertelt Niels. "Je merkte hier bij de surfcommunity dat iedereen besefte, of je die jongens nu kende of niet: dit had mij kunnen overkomen. Dat komt dan zo dichtbij, dat je denkt: ja jongens, waarom doen we hier niks mee?"

Horloge bij nood

Niels ontwikkelde een noodhorloge waarmee surfers alarm kunnen slaan. Het horloge is voorzien van software die al jaren gebruikt wordt om de locatie van bootjes te kunnen doorgeven. Met het horloge kunnen ook watersporters nu hun exacte gps-locatie doorsturen naar de kustwacht. Die kan vervolgens een reddingsteam alarmeren.

"Als kitesurfer voel ik een verantwoordelijkheid om de sport veiliger te maken," vervolgt Niels. "Niet alleen voor onszelf, maar ook voor de mensen die ons komen redden. Zij wagen ook hun leven."

'Veiligheid bij watersport nog nauwelijks een issue'

"Het is eigenlijk gek dat veiligheid bij watersport nog helemaal geen issue is", zegt Niels. "Maar je zag dat bijvoorbeeld ook bij wintersport: 10 jaar geleden had niemand een helm op of een tracker mee, nu vindt iedereen dat normaal."

Het horloge heeft zijn nut al een keer kunnen bewijzen, vertelt Niels. "Afgelopen december dreef een jongen van de Scheveningse surfclub gevaarlijk af. Hij heeft toen de noodknop op het horloge ingedrukt en kon gered worden."

Drones bij de kust

Maar nog niet iedereen gaat de zee in met een horloge om z'n pols. Gelukkig experimenteert Jeroen Kodde van het KNRM ook met een andere innovatie waarmee drenkelingen sneller gespot kunnen worden: drones.

"Vanaf een boot zijn drenkelingen vaak moeilijk te zien, vanwege de hoge golven. Een helikopter kan uitkomst bieden, maar wordt vaak alleen ingezet voor acties verder op zee," begint Jeroen. "Sinds een paar maanden experimenteren we daarom met drones voor acties vlakbij de kust."

Ogen in de lucht

Zo'n drone speurt op tientallen meters hoog het zeewater af. De dronebeelden worden live bestudeerd door het reddingsteam, vanuit een knalgele pick-uptruck op het strand.

Jeroen merkte meteen de meerwaarde van een drone: "We krijgen een extra dimensie, namelijk ogen in de lucht. Vooral de warmtebeeldcamera op de drone is heel waardevol: die kan lichaamswarmte detecteren en zo een mens onderscheiden in de kolkende massa zeewater."

Hobbels

Voordat drones op grotere schaal gebruikt kunnen worden, zijn er nog wel wat hobbels te nemen. Hoe vlieg je veilig over een druk strand? En hoe analyseer je het beste de beelden?

"Het blijkt bijvoorbeeld ook lastig om te kiezen vanaf welke locatie we de drone besturen en de beelden analyseren", vertelt Jeroen. "Op een boot word je kotsmisselijk, dus we vliegen vooral vanaf het strand."

Kansrijke technologie

Maar op het strand hebben dronepiloten te maken met strenge regels. "Bij het besturen van een drone moet de piloot de drone kunnen blijven zien. Hij kan de drone dus niet te ver de zee op sturen. Sneller zou het zijn om een drone gewoon vanuit een gebouwtje te besturen. Dan hoeft er niet iemand in de truck te springen en naar het strand te rijden."

Toch is Jeroen - met de zomer in aantocht - blij om over een drone te beschikken. "Het is een zeer kansrijke technologie. Niet alleen direct om drenkelingen sneller te redden, maar wie weet in de toekomst ook om reddingsvesten te vervoeren of om preventief te speuren naar muien en gevaarlijke stromingen."