Waar je naar kijkt? Een verzameling van ongeveer 1000 miljard sterren, op een afstand van ruim 2 triljard kilometer van ons vandaan. De foto hebben we te danken aan de NASA, een cadeautje, omdat de Hubble-telescoop zijn dertigste verjaardag viert.

De foto van sterrenstelsel UGC 2885 is de zoveelste van een enorm aantal betoverende wetenschappelijke platen die door de Hubble-telescoop zijn gemaakt. In 1995 publiceerde NASA 'Zuilen van de Schepping', een spectaculaire kleurenfoto van gaswolken in ons melkwegstelsel waar jonge sterren worden geboren. De foto van deze 'kraamkamer van sterren' kwam op talloze t-shirts, screen-savers en posters terecht. In 2015 kwam de NASA met nieuwe beelden van de Zuilen.

'Godzilla Galaxy' in beeld dankzij Nederlandse astronoom

De nieuwste foto van UGC 2885 is een product van het onderzoek van de Nederlandse astronoom Benne Holwerda, verbonden aan de Amerikaanse Universiteit van Louisville. Om een sterrenstelsel zo ver van ons verwijderd als UGC 2885 te bestuderen, is de Hubble-telescoop een belangrijk instrument. Lang niet iedere astronoom lukt het om waarnemingstijd op de Hubble te bemachtigen. Je moet niet alleen een goed onderzoeksvoorstel doen, maar ook veel geld meenemen.

UGC 2885 heeft de bijnaam Godzilla Galaxy gekregen, vanwege zijn omvang. Het sterrenstelsel is ongeveer tweeëneenhalf keer zo groot als onze melkweg. Holwerda, zo zegt hij tegen de NASA, weet nog niet precies waarom het zo groot is geworden: "Groter dan dit kan een schijfvormig sterrenstelsel niet zijn, zonder ergens anders in de ruimte tegen aan te botsen."

Lees ook

Onscherpe beelden

De Hubble werd in 1990 door de NASA gelanceerd. De Amerikaanse ruimte-organisatie had het idee dat een telescoop die in een baan om de aarde draait veel scherper en veel dieper het heelal in kan kijken dan telescopen die op aarde staan. Waarom? Omdat je in de ruimte geen last hebt van wolken en de atmosfeer, waardoor je dus glashelder zicht hebt.

De Hubble was niet goedkoop. Hij zou aanvankelijk zo'n 400 miljoen dollar kosten, maar dat werd uiteindelijk 4,7 miljard dollar. En toen de telescoop eenmaal in een baan om de aarde was gebracht en zijn werk ging doen, schrokken de wetenschappers bij de NASA zich een hoedje. Want wat bleek: de foto's waren niet scherp. De spiegel van de telescoop had na de lancering een minieme, maar fatale afwijking.

Scherpe en nauwkeurige beelden dankzij 'contactlenzen'

Was dan al het geld weggegooid? Nee, want drie jaar later werd er een Space Shuttle naar de telescoop gestuurd met apparatuur die het euvel moest verhelpen. Die reparatiemissie lukte, Hubble krijg als het ware supergeavanceerde contactlenzen aangemeten.

Toen de eerste foto's na de reparatie naar de Aarde werden gestuurd, vielen wetenschappers van hun stoel van verbazing en ontroering. Het waren ongekend scherpe en nauwkeurige beelden. Hubble keek veel verder het heelal in dan ooit voor mogelijk werd gehouden en de eindeloze stroom spectaculaire foto's hadden een enormer PR-waarde voor de de sterrenkunde.

Hubblecast 54: 22 years in images

De opvolger

De Hubble-telescoop had er jaren geleden al mee moeten ophouden, maar functioneert nog steeds uitstekend. Dat blijkt wel uit de foto die ter gelegenheid van de dertigste verjaardag is gepubliceerd. Intussen is de opvolger van de Hubble al bijna klaar. De James Webb Space Telescope zou eigenlijk al in 2007 al de ruimte in moeten zijn geschoten, maar de lancering staat door allerlei technische vertragingen nu gepland voor maart 2021.

De prijs is door de jaren heen behoorlijk opgelopen: richting 10 miljard dollar. Mocht er na de lancering iets mis zijn gegaan, dan kan de NASA niet langskomen voor een reparatie, zoals het deed bij de Hubble-telescoop. Ten eerste omdat de Space Shuttle niet meer actief is, maar, veel belangrijker, de James Webb-telescoop komt op een afstand van ongeveer anderhalf miljoen kilometer van onze aarde te hangen. En stuur dan maar eens een serviceploeg...

Animatie van UGC 2885, de 'Godzilla Galaxy'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.