Dat gezellige avondje netflixen vreet energie: 'Het is tijd voor dataschaamte'

De veestapel moet krimpen, we gaan langzamer rijden en schamen ons inmiddels voor ons vlieggedrag. Maar over ons datagebruik maken we ons niet druk, terwijl juist ons surfgedrag ook energie vreet. Volgens Marleen Stikker is het tijd voor dataschaamte.

Het is geen leuke boodschap, maar we moeten gaan nadenken over de vraag waar we internet en nieuwe technologie voor willen gebruiken. Iedereen wil graag onbeperkt internet, onbeperkt op Netflix en onbeperkt data consumeren. Ook de techbedrijven willen graag dat alles onbeperkt mag doorgroeien. Maar dat kan niet: datagebruik kost meer energie dan je denkt.

Milieueffecten

Internetpionier Marleen Stikker was 25 jaar lang vooral enthousiast over het wereldwijde web, maar ziet inmiddels ook de minder fraaie kanten van het net. Het Internet Is Stuk was dan ook niet voor niets de titel van haar boek, waar ze de zwarte kanten van 'big data' en alle technologie daaromheen belicht.

Over de privacy en de macht van techgiganten is volgens haar al veel gezegd, maar een andere kant is nog onderbelicht. "Over de milieueffecten van de techsector hoor je niet veel."

Klimaatdoelen in gevaar

Met woorden als 'de cloud' en 'de virtuele wereld' wekt de techsector graag de indruk dat zij geen vervuilende en verspillende industrie is, maar een schone nieuwe groene wereld creëert. In werkelijkheid leggen de bedrijven op grote schaal beslag op grondstoffen, hulpmiddelen en vooral energie.

Op de website Anatomy af an AI system laat Stikker zien hoe dit in zijn werk gaat. "Er is geen grens aan de hoeveelheid data die deze bedrijven willen verzamelen, versturen en opslaan. Als het energiegebruik van de sector in het huidige tempo blijft groeien, worden Apple, Amazon, Google en Facebook de grote energieslurpers van het komende decennium. Dat brengt al onze klimaatdoelen en de hele energietransitie in gevaar. Als we dan denken: laat maar gaan, dan zijn we gewoon te laat."

'Uurtje Netflix gelijk aan 10 kilometer autorijden'

Over de ecologische voetafdruk van een avondje netflixen denken we nu nog niet na, maar in de toekomst moet dat volgens Stikker toch veranderen. Dat is niet altijd even leuk. "Maar als je bedenkt dat een uurtje netflixen, waarbij je álle energie van de datacentra van Netflix, de wifi-verbinding en de verdeelcentra meerekent, evenveel energie kost als 10 kilometer autorijden, dan word je misschien toch iets bewuster. Reken maar uit als een heel gezin de hele avond, ieder voor zich, lekker zit te streamen."

Zolang er nog geen echte oplossing is, moeten we volgens Stikker veel kritischer gaan kijken naar de grote techbedrijven en hun energieconsumptie. Ook bìnnen bijvoorbeeld Google, Facebook en Amazon groeit dat besef en spreken hun eigen medewerkers zich vaker kritisch uit.

Geen energierekening openbaar

Want dát data transport en -distributie veel energie kost weet de sector zelf allang, ze lopen er alleen niet mee te koop. Geen enkel techbedrijf maakt zijn energierekening openbaar, of het nu Google, Facebook of een Amsterdams databedrijf is. Ze vinden dat 'bedrijfsgevoelige informatie'.

Daarom vindt datatechnoloog Dirk Harryvan het lastig om uit te rekenen wat het verbruik van data nu echt kost. "Dat Netflix evenveel kost als 10 kilometer autorijden kan waar zijn, maar is nooit uit te rekenen. Je kan alleen kijken naar het energieverbruik van een bepaalde applicatie als die zelf alle data beheert, zoals Facebook of Google. Alleen zij maken dat dus niet openbaar."

Minder energie bij een populaire film

Over het onderwerp werden ook de meest uiteenlopende factchecks gedaan, maar ook die zijn het niet allemaal eens. Een uur netflixen wordt niet alleen vergeleken met autorijden, maar ook met twee koelkasten of zelfs 60 koppen thee. Volgens Netflix zelf ben je met een avondje bankhangen hartstikke groen bezig.

Volgens Harryvan maakt het wel uit wáár je naar kijkt. "Het gaat om hoeveel mensen tegelijk dezelfde data opvragen. Als iedereen dezelfde film kijkt in de dezelfde periode kost het bekijken van die film minder energie." Kijk je net naar die ene indiefilm, dan ben je minder energiezuinig bezig. "Als iemand op een vreemd tijdstip een film kijkt, die niemand anders op dat moment wil zien, dan kost het aanzienlijk meer."

Uitbreiden? Alleen als het klimaatneutraal kan

Dat ons dataverbruik energie slurpt is dus wel duidelijk, maar het is lastig te zeggen hoeveel dat precies is omdat de sector er niet transparant over is. Marleen Stikker benadrukt dat zij niet tégen nieuwe technologie is. "Integendeel, al die nieuwe technologie en al die data bieden fantastische mogelijkheden. Ze kunnen ook oplossingen bieden voor klimaatproblemen. Het probleem is alleen nu maar van de techbedrijven moeten aannemen dat ze groen bezig zijn."

Bij een discussie over grote nieuwe investeringen, zoals in het nieuwe 5G of zelfs 6G-netwerk, zou de overheid volgens Stikker een heel simpel uitgangspunt moeten hanteren. "Prima als als jullie willen uitbreiden, maar toon dan wel eerst keihard aan dat het klimaatneutraal kan."