'Niet reageren': zo moet de NAVO volgens experts omgaan met 'onbuigbare leider' Erdogan

Terwijl de NAVO-landen Zweden graag toe willen laten tot het militair bondgenootschap, steekt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zijn hakken in het zand. Hoe moet je daarmee omgaan? "Met reageren speel je hem alleen maar in de hand."

De spanningen tussen Turkije en Zweden bereikten de afgelopen dagen een kookpunt. In Zweden werden poppen van Erdogan opgehangen en korans verbrand, in Turkije vlogen Zweedse vlaggen in brand en was het onrustig voor de Zweedse ambassade. Diplomatieke ontmoetingen tussen de landen zijn afgezegd.

'Zweden herbergt terroristen'

De spanningen tussen de twee landen liepen de laatste tijd al steeds hoger op, vanwege de eisen die Erdogan aan Zweden stelde voor NAVO-toetreding. Een embargo op leveranties van Zweedse wapens aan Turkije werd daarom al opgeheven en Zweden stopte de steun aan bepaalde Koerdische organisaties.

Maar dat was volgens de Turkse president nog niet genoeg. Hij zei dat het Scandinavische land 'terroristen herbergt' en stelde daarom een lijst met 130 namen op van mensen die moeten worden uitgeleverd aan Turkije. Pas dan kan hij de Zweedse toetreding tot de NAVO goedkeuren. Het is een eis waar Zweden om juridische redenen niet aan kan voldoen.

Aankomende verkiezingen

Nu alle andere NAVO landen hebben aangegeven Zweden bij het bondgenootschap te willen hebben, wordt de druk om de Zweedse toetreding goed te keuren enorm hoog. Toch bindt Erdogan niet in. Dat hij zich zo verzet en stevige retoriek uit, heeft volgens Turkije-kenner Isa Yusibov alles te maken met de aankomende presidentsverkiezingen in mei.

"Erdogan staat er niet super goed voor in de peilingen. Als hij het vuurtje op blijft stoken, kan hij zich laten zien als sterke, onbuigbare leider die overeind blijft terwijl hij onder vuur ligt", legt Yusibov uit. "En hij kan Turkije neerzetten als belangrijk land, daar spint hij garen bij."

Niet op korte termijn inbinden

Volgens hoogleraar internationale betrekkingen Annette Freyberg-Inan aan de Universiteit van Amsterdam is het zaak niet te veel in te gaan op de provocaties van Erdogan. Daar is de Turkse president volgens haar namelijk op uit. "Met reageren speel je hem alleen maar in de hand. Daarmee voed je het frame van een strijd van westerse landen tegen Turkije."

"En je biedt hem daarmee de kans zich nog verder neer te zetten als de onbuigbare leider", legt ze uit. De kans dat Erdogan op korte termijn zal inbinden is volgens beide experts dan ook klein. Ze verwachten dat Turkije pas na de presidentsverkiezingen zal gaan draaien.

'Hij melkt situaties helemaal uit'

"Erdogan heeft er een handje van om dit soort situaties helemaal uit te melken", vertelt Yusibov. "Hij heeft het al eens eerder gedaan in 2009, toen de Deense premier Rasmussen werd voorgesteld als nieuwe secretaris-generaal van de NAVO. Dat blokkeerde Erdogan. Met een paar toezeggingen is dat toen opgelost."

Los van de eisen aan Zweden probeert de Turkse president volgens hem ook andere dingen geregeld te krijgen. "Hij wil bijvoorbeeld dat de VS straaljagers aan Turkije verkoopt. Hij zegt tegen de VS geen groen licht te geven voor de Zweedse toetreding - iets waar de Amerikanen groot voorstander van zijn - vóór hij een deal heeft over die straaljagers."

'De storm zal overtrekken'

'Zo min mogelijk doen', dat is beste advies dat Freyberg-Inan aan de Zweden kan geven. "Niet laten blijken dat je beledigd of geïrriteerd bent. De storm zal overtrekken", denkt de hoogleraar internationale betrekkingen.

Na de verkiezingen zal blijken dat Erdogan een NAVO-lidmaatschap voor Zweden eigenlijk helemaal niet zo belangrijk vond, verwacht ze. "En zal er makkelijker groen licht komen voor de Zweedse toetreding tot de NAVO."