Heeft de vluchtelingendeal met Turkije nog toekomst?

De deal over vluchtelingen tussen de Europese Unie en Turkije is nu zo’n vier maanden in werking. Het aantal asielzoekers dat over de Balkanroute naar Europa komt is enorm geslonken. In Griekenland wachten 50.000 mensen nog op hun procedure en Erdogan dreigt de deal op te zeggen als Europa de visumplicht voor Turken niet opheft. In hoeverre werkt de vluchtelingendeal? De bedenker van de deal, Oostenrijker Gerald Knaus, gelooft er nog in.

De EU-Turkije deal

Op 18 maart 2016 stemden de lidstaten van de Europese Unie in met de deal met Turkije. In de deal werd afgesproken dat alle migranten die na 20 maart 2016 aankomen op de Griekse eilanden, teruggestuurd worden naar Turkije. In ruil daarvoor zouden de Europese Lidstaten voor elke migrant die terug gaat naar Turkije, een Syrische vluchteling uit Turkije per vliegtuig over laten komen. 

De Turkije deal in het kort:

Turkije krijgt in totaal 6 miljard euro voor de opvang van vluchtelingen en de visumplicht voor Turkije wordt afgeschaft, als Turkije aan alle voorwaarden voldoet. 

Volgens Gerald Knaus, oprichter en directeur van denktank ESI (European Stability Initiative) en grondlegger van de deal, is het een succes. Het aantal migranten dat de Griekse eilanden bereikt is enorm afgenomen sinds de deal is gesloten. Vorig jaar arriveerden er 860.000 asielzoekers in Griekenland, in 2016 zijn het er tot nu toe 160.000.

Bron: Europese Commissie

In 2016 kwam het grootste gedeelte in de eerste drie maanden. Waar er in juli 2015 54.899 migranten aankwamen op de Griekse eilanden, waren het er in juli 2016 nog maar 1.855.

Bron: UNHCR

Keerzijde

Maar er is ook een andere kant, in Griekenland verblijven nu 57.000 migranten waarvan het overgrote deel asiel heeft aangevraagd omdat ze anders teruggestuurd worden naar Turkije. Die asielaanvragen worden individueel behandeld. Er zijn nauwelijks asielprocedures afgerond, en maar weinig migranten zijn teruggestuurd. Tot nu toe werden 468 migranten teruggebracht van Griekenland naar Turkije.

De Griekse rechters hebben al enkele keren geoordeeld om een migrant niet terug te sturen naar Turkije omdat Turkije geen “veilig derde land” zou zijn. In het vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties staat dat een vluchteling alleen mag worden teruggestuurd naar een land als de vluchteling daar een veilig heenkomen heeft. Mede door rapportages van mensenrechtenorganisaties over Syriërs die door Turkije worden gedeporteerd naar Syrië besloten Griekse rechters in verschillende zaken dat Turkije geen veilig derde land was voor de vluchteling.

Knaus erkent dat de vluchtelingendeal in moeilijkheden verkeert, maar ziet het nog steeds als de enige werkende oplossing. Volgens hem is het oplossen van de problemen omtrent de vluchtelingendeal makkelijker dan welk alternatief dan ook. 

In EenVandaag een gesprek met Gerald Knaus. In de studio praten we verder over de deal met D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold.