‘Geef Iran een atoombom!’

Aldus de Israëlische militair-historicus Martin van Creveld, vanavond in EénVandaag. Wat hem betreft leidt de introductie van kernwapens, ook in het Midden Oosten, misschien niet tot vrede en broederschap, maar wel tot een afname van oorlogen op grote schaal. En voor de kleinere maar uiterst bloedige conflicten als de Irakese burgeroorlog heeft hij twee remedies: Bruut neerslaan (barbarity) of door grote terughoudendheid en enorm veel geduld laten doodbloeden (civility).

Van Creveld geldt als een van de meest invloedrijke en briljante militair-historici van onze tijd. In zijn boek ‘The Transformation of War’ voorspelde hij al aanslagen van het type 9/11.

We spraken de in Rotterdam geboren historicus afgelopen week in Amsterdam naar aanleiding van zijn nieuwe boek: De evolutie van de oorlog. In het boek zet hij uiteen hoe, grofweg gezegd, oorlogsvoering van de massale inzet van wapens, troepen en productiemiddelen in de Eerste Wereldoorlog is geëvolueerd naar de huidige ‘World Disorder’ waarin guerrillagroeperingen het met succes opnemen tegen wereldmachten. Als voorbeelden noemt hij o.a. de VS in Vietnam, de katholieke Noord Ieren tegen de Britten, de Russen in Tsjetsjenië, de Palestijnse opstand en de opstand tegen het regime van Hafez al-Assad.

En om dergelijke conflicten te beslechten presenteert hij de twee bovengenoemde modellen, die hij illustreert met twee praktijkvoorbeelden. Het eerste voorbeeld ontleende hij aan de manier waarop de Syrische president al-Assad in 1982 de opstand van de Moslim Broederschap onderdrukte. Met het scenario van de Libanese burgeroorlog voor ogen moest al-Assad wel ingrijpen, al was het maar om z’n eigen hachje te redden. al-Assad reageerde door machteloosheid te veinzen, waarop de tegenstander alle voorzichtigheid liet varen. Vervolgens stuurde hij een enorme troepenmacht onder leiding van zijn broer naar het grootste broeinest van rebellie, de stad Hama. Deze stad werd omsingeld en vervolgens letterlijk, met inwoners en al, met de grond gelijk gemaakt. Het aantal slachtoffers ligt ergens tussen de tien- en dertigduizend. Met de opstand was het direct afgelopen.

Het tweede voorbeeld ontleent Van Creveld aan de Britse omgang met de strijd in Noord Ierland. Na het bloedbad van 30 januari 1972, ook wel bekend als Bloody Sunday, gaat de knop bij de Britten om en wordt een politiek van terughoudendheid ingevoerd. In plaats van de oorlog aan de IRA te verklaren krijgen troepen het bevel zich terughoudend en gedisciplineerd op te stellen. Hierbij ligt tientallen jaren lang de nadruk op het zo laag mogelijk houden van het aantal slachtoffers, wordt geen zwaar materieel als tanks, artillerie en vliegtuigen ingezet en worden geen collectieve straffen uitgedeeld. Er komen excessen voor, maar dat zijn doorgaans geïsoleerde gevallen. Anno 2007 is het conflict gesmoord en zitten de twee partijen die elkaar eerder naar het leven stonden met elkaar in één regering.

In het interview, dat als gezegd aanstaande dinsdag wordt uitgezonden, stelt Van Creveld dat de wijze waarop de Amerikanen de oorlog in Irak zijn ingegaan, en de manier waarop ze proberen de strijd te winnen ver af staat van beide methoden en dan ook nooit zal kunnen slagen. Wel is Amerika gedoemd langdurig aanwezig te zijn, niet alleen in Irak, maar ook in de golfstaten en in verschillende buurlanden van Iran. En juist dát, die ‘omsingeling’ van Iran brengt volgens Van Creveld de Iraanse president Ahmedinejad ertoe te streven naar een kernwapen.

En om de cirkel rond te maken: Zo’n kernwapen zou dus rust in de regio brengen. Beter nog, zo zegt Van Creveld in het interview, zou het zijn dat Iran desnoods een kernwapen cadeau zou moeten krijgen, van bijvoorbeeld Rusland. En niet alleen Iran, maar als het even kan ook Syrië, Egypte, Jordanië en Saoedi Arabië. Nogal prikkelend, en misschien wel provocerend bedoeld, gezien de instabiliteit van de respectievelijke regimes in deze landen eerder een schrikbeeld dan een utopie. En waarom zal een heerser met een atoombom in z’n bezit niet de methode Al-Assad toepassen op z’n eigen onderdanen? Of op die van een buurland dat in z’n invloedssfeer ligt, zoals bijvoorbeeld Libanon? Toch heeft Van Creveld in het verleden wel vaker gelijk gekregen met opmerkingen die op het moment dat hij ze maakte als absurd werden beschouwd. Neem bijvoorbeeld zijn voorspelling dat Amerika door terroristen zou worden aangevallen. Deze visie werd door een groot aantal collega’s, maar ook door politici en militaire leiders als hoogst onwaarschijnlijk beschouwd, maar verstevigd tegenwoordig juist zijn autoriteit.

Het interview met Van Creveld wordt vanavond uitgezonden bij EénVandaag. Ook aan het woord komt een ander eminent militair historicus, Niall Ferguson. In zijn boek ‘De grote oorlogen’ beschrijft hij de twintigste eeuw als de meest gewelddadige in de geschiedenis van de mensheid.

Hieronder nog een fragment uit VPRO’s Tegenlicht, waar Van Creveld zijn visie op Iran toelicht (let op, Creveld zit pas in het tweede deel):

En nog een fragment over de wijze waarop Israël de strijdt tegen de Palestijnen. Van Creveld zit aan het eind met een zeer prikkelend betoog over het gebruik van macht.