De meeste mensen gaan niet dood door terreur en moord, al lijkt dat soms wel zo

Waar gaan we echt aan dood, en welke doodsoorzaken zien we vooral terug in het nieuws? Volgens een Amerikaans onderzoeksbureau krijgen daadwerkelijke oorzaken als kanker en hartfalen in verhouding veel minder aandacht dan moord, terreur en zelfmoord.

De methode is simpel. Onderzoekers van de Amerikaanse site Our World in Data vergeleken het percentage daadwerkelijke doodsoorzaken in de VS met het aantal vermeldingen van doden in media als de New York Times en de Guardian. Als toetje keken ze naar welke doodsoorzaken mensen googelen. Het verschil tussen gegoogelde doodsoorzaken, daadwerkelijke doodsoorzaken en vermeldingen in de media blijkt groot.

Moord en terrorisme oververtegenwoordigd

Ruim 20 procent van de berichten over doodsoorzaken in beide kranten gaan over moord, en ruim 30 procent van alle berichten gaan over terrorisme. In werkelijkheid komt 0,9 procent van alle Amerikanen om door moord, en 0,01 procent door terrorisme.

Moord wordt volgens de methode van de onderzoekers dus 31 keer vaker in het nieuws weergegeven als doodsoorzaak dan er in werkelijkheid mensen aan overlijden. Bij terrorisme is dit cijfer ronduit verbijsterend: berichtgeving van dood door terrorisme is bijna 4000 keer oververtegenwoordigd.

Mensen googelen realistischer

Opvallend is dat doodsoorzaken waar mensen op googelen veel meer overeenkomen met de echte doodsoorzaken dan de presentatie hiervan in de media. Wel is het aantal zoekopdrachten in Google op dood door moord en terreur behoorlijk hoger dan het werkelijke aantal, maar lang niet zo hoog als wordt weergegeven in de media.

Ons eigen gedrag op Google loopt dus flink uit de pas met de berichtgeving. De onderzoekers denken dat onze zoekacties naar doodsoorzaken meer te maken hebben met het vinden van informatie. Zo zoeken mensen die bang zijn dat ze kanker hebben online eerst of hun symptomen overeenkomen met de gevreesde ziekte.

Snelheid van het nieuws

Een belangrijke oorzaak voor de verschillen in de media zien de onderzoekers vooral in de snelheid waarmee nieuws wordt gebracht in combinatie met de aantrekkingskracht van lopende verhalen. Nieuwsconsumenten verwachten van minuut tot minuut updates van wat er gaande is.

"Het is niet verrassend dat de media focussen op het brengen van eenmalige gebeurtenissen als moordzaken en terroristische aanslagen", zeggen de onderzoekers hier zelf over. Omdat we continu willen weten wat er in de wereld gebeurt trekt 'breaking news' de aandacht van mensen nu eenmaal makkelijker dan het verhaal van een slopende ziekte als kanker of nierfalen.

Geef meer context

Journalisten kunnen wat de onderzoekers betreft wel van het onderzoek leren. Natuurlijk moet je verslag doen van moord en terreur, maar geef dan ook meer context, is het advies. "Als je verslag doet over een moordzaak, laat dan ook zien hoe moordcijfers door de jaren heen veranderen."

Maar ook de media-consument heeft wat hen betreft een verantwoordelijkheid: "Afgaan op lopend nieuws is ontoereikend waar het gaat om het begrijpen van de wereld. Ga op zoek naar feitelijke bronnen die een gebeurtenis in perspectief plaatsen."