Op 22 april worden er in meer dan 400 steden over de hele wereld marsen voor de wetenschap gehouden. Ook in Amsterdam. Het idee voor de Science March is ontstaan in de Verenigde Staten na de inauguratie van president Trump. Meteen na zijn aantreden werden de pagina’s van het Witte Huis over klimaatverandering verwijderd. Daarnaast kreeg Amerika’s belangrijkste klimaatinstituut, EPA, opdracht om de inhoud van hun pagina’s te wijzigen en bezuinigingen van een derde van het budget van het klimaatinstituut werden aangekondigd. 

Maar het is niet alleen de klimaatsceptische houding van Trump waar wetenschappers zich zorgen over maken. Ook de honderden ontslagen academici na de mislukte coup in Turkije, de groeiende populariteit van ‘alternatieve feiten’ en bijvoorbeeld de groei van de anti-vaccinatiebeweging maken dat wetenschappers zich zorgen maken over hun aanzien en hun rol in de toekomst.

Robbert Dijkgraaf, universiteitshoogleraar van de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Institute for Advanced Study in het Amerikaanse Princeton slaat deze ontwikkeling vanuit de Verenigde Staten en Nederland gade.

“Dit lijkt een hele anti-intellectuele houding te zijn die in zekere zin wetenschap lijkt te associëren met elites, met universiteiten waarvan zij denken dat er heel politiek wordt gedacht. [...] Als je kijkt, wie wordt er het meest getroffen door zaken waar de wetenschap ze tegen verdedigt als het gaat om gezondheid of het milieu, dan zijn het vaak ook in de VS de mensen die in die stukken van het land wonen waar ze op Trump hebben gestemd,” aldus Dijkgraaf.

Ongehoorzaam

Amerikaanse wetenschappers reageerden na het aantreden van Trump met ‘data refuge’, het veiligstellen van wetenschappelijk verkregen data op buitenlandse servers. Het Canadese bedrijf Pagefreezer, met aan het hoofd een Nederlander, speelde daarin een sleutelrol. 150 complete websites werden de afgelopen maanden opgeslagen op servers van Pagefreezer onder andere in Nederland. Er wordt nu gewerkt aan een nieuwe website waar alle veiliggestelde data beschikbaar gesteld wordt voor wetenschappers overal ter wereld.

Ook tonen medewerkers van luchtvaartorganisatie NASA en klimaatinstituut EPA zich burgerlijk ongehoorzaam door met officieel lijkende accounts alsnog data over bijvoorbeeld klimaatverandering te twitteren. Zie bijvoorbeeld dit Twitteraccount van ‘Rogue NASA’.

Geïnspireerd door de Women’s Marches die vanuit de VS overal ter wereld navolging vonden, ontstond ook het idee voor een March for Science. In Nederland besloten negen academici dat ook hier een mars plaats moet vinden. Intussen hebben alle Nederlandse universiteiten zich aangesloten, alsook de studentenvakbonden. Morgen wordt er op het Museumplein in Amsterdam geprotesteerd, maar de wetenschap wil ook laten zien hoe ze werkt. Daarom komen er teach-in tenten waar onder andere colleges voor kinderen worden gegeven.

Proto-wetenschapper

Volgens Dijkgraaf is het gesprek tussen wetenschapper en burger veranderd: “In de moderne samenleving is iedereen een klein beetje expert geworden: ze zoeken wat, ze horen wat. Je zal mensen meer moeten overtuigen. Iedereen is een beetje een proto-wetenschapper en dat maakt het moeilijker voor iedere expert om dat gesprek te hebben.”

Hoe staat het met het aanzien van de wetenschap? Hebben wetenschappers in Nederland ook reden om zich zorgen te maken? En wat kan de wetenschap doen om hun aanzien hoog te houden? We spreken erover met Robbert Dijkgraaf en we gaan langs bij het datacentrum van Pagefreezer in Ede. Daarnaast zijn we bij de voorbereidingen van de Science March in Amsterdam.

Bekijk een uitgebreid interview met Robbert Dijkgraaf over onder andere president Trump en zijn aanval op de wetenschap.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.