Wat biologisch en gezond eten betreft, kunnen wij veel leren van onze buurlanden, zegt oud-topman Herman Wijffels van de Sociaal Economische Raad. "Daar kiezen ze voor kwaliteit, terwijl het in Nederland gaat over zoveel en goedkoop mogelijk produceren."
De klimaatdoelen van de Europese Unie om in 2030 25 procent van onze landbouw biologisch te hebben, lijken voor Nederland nog ver weg.
Afstand tussen mond en grond
Op dit moment is slechts 4 procent van onze landbouw biologisch, veruit het laagste percentage, vergeleken met landen als Duitsland, België, Frankrijk, Italië en Zweden, waar de percentages tussen 10 en 15 procent liggen.
Volgens Herman Wijffels, die naast de SER, een hoge functie heeft bekleed bij het ministerie van Landbouw, moet de afstand tussen mond en grond kleiner worden en is een betere verbinding tussen mens en aarde het antwoord. We moeten, in zijn woorden, 'bourgondiërs worden'.
Tweede Wereldoorlog
Hoe het komt dat Nederland zo achterblijft wat biologische landbouw betreft? Deze achterstand vindt zijn wortels in de Tweede Wereldoorlog. Na deze barre periode werd Nederland een industrienatie en ons landbouwsysteem moesten we hieraan dienstbaar maken, zegt Wijffels.
"Nooit zouden we meer honger mogen lijden, dus het enige wat telde in de landbouw waren op dat moment lage lonen, en snel en goedkoop produceren. Voedsel van de beste kwaliteit was voor de export en het binnenland nam genoegen met een lagere kwaliteit."
Pronken met goedkoop
"We zijn het enige land in Europa dat in tv-reclames pronkt met goedkope groenten en fruit. Nergens anders worden groente en fruit aangeprijsd met dat ze zo goedkoop zijn", zegt Wijffels.
"In Zweden staat biologisch voedsel gelijk aan gezond voedsel en ook in Duitsland en Frankrijk betalen consumenten met gemak wat meer voor eerlijk en lokaal eten."
Van kok naar chef
Gelukkig verandert er langzaam iets, ziet Wijffels. "Nederland heeft nooit echt een eetcultuur gekend, maar die begint te komen. Je ziet het alleen al aan de manier waarop we kijken naar de mensen die met ons voedsel werken."
Hij verwijst naar de kok, die voeger 'gewoon' een kok was. "Nu noemen we hem een chef. Daaraan zie je dat die baan is opgewaardeerd en dat we er meer respect voor tonen."
'Niet verschuilen achter consument'
Toch zijn we er nog lang niet, waarschuwt de econoom: om die 25 procent biologische landbouw daadwerkelijk te halen in 2030, moet Nederland stoppen met zo groot mogelijke hoeveelheden produceren. "Dat gaat ten koste van onze bodem en het milieu en de kwaliteit van het eten vermindert."
Die omslag is dichtbij, zegt Wijffels. "We moeten kiezen voor gezondheid in elke fase." En daaraan moet niet alleen de consument een steentje bijdragen. "Supermarkten verschuilen zich achter de consument, die zogenaamd alleen maar de goedkoopste optie kiest. Als supermarkten de verantwoordelijkheid nemen met een gezonder en groter aanbod, kan er snel een heleboel veranderen."
Taak voor de overheid
En er is ook een belangrijke taak voor de overheid weggelegd. "Als die een actief voedingsbeleid voert en pleit voor gezond voedsel, zul je dat terugzien in het hele landbouwsysteem", zegt de oud-topman.
"Zij kunnen regels stellen voor het toevoegen van zout of suiker in producten, en ervoor zorgen dat kinderen op de basisschool les krijgen over gezond en lokaal voedsel. Bijvoorbeeld door middel van kooklessen en een moestuin bij school. Als de druk van bovenaf komt, kunnen er vóór 2030 nog flinke stappen worden gemaakt."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.