Nieuwe bestemming voor enorme Duitse bunker bij Arnhem

Op ongeveer 20 minuten rijden van het centrum van Arnhem, aan de rand van de Veluwe in Schaarsbergen, ligt een enorme Duitse bunker die een historische rol speelde bij de slag om Arnhem. Twee archieven waren er na de oorlog in gevestigd en momenteel dient het nog als een depot van het Nederlands Openlucht Museum. Maar ook dat depot gaat er op termijn uit. Binnen twee jaar moet de Rijksgebouwendienst besluiten wat er met de bunker moet gebeuren.

Voormalig hoofdredacteur Ad van Heiningen van De Gelderlander deed in opdracht van de overheid onderzoek. Hij hoopt dat het gebouw niet in handen komt van een particulier die er een hotel of een discotheek van wil maken. Het moet volgens hem een museale bestemming krijgen, want zo zegt hij, het is een monumentaal gebouw.

Unieke bunker met 400 werknemers

De Duitse bunker is inderdaad uniek. Bijna uniek eigenlijk, want in Denemarken en Duitsland liggen soortgelijke bunkers. In het gebouw werkten dag en nacht 400 mensen. Langs de kust en langs de eigen grens hadden de Duitsers een hele reeks radars opgesteld om geallieerde bommenwerpers en gevechtsvliegtuigen te onderscheppen. 

De gegevens werden doorgespeeld naar de bunker nabij Arnhem die het luchtruim van Nederland, België, delen van Frankrijk en het Ruhr-gebied in Duitsland onder zijn hoede had. Duitse gevechtspiloten werden op de hoogte gesteld: "Der Feind kommt", en gingen het gevecht aan. Boven Nederlands grondgebied zijn tijdens luchtgevechten 6000 vliegtuigen neergeschoten, waarvan 1800 Duitse en 4200 van de geallieerden. De wrakken van zo’n 1100 toestellen liggen nog in de Nederlandse bodem of in het IJsselmeer.

Slag om Arnhem verloren door de bunker?

Bij de slag om Arnhem heeft de bunker ook een rol gespeeld. De mensen in het gebouw hadden razendsnel door dat de grote golf geallieerde vliegers niet op weg was naar Duitsland, maar de brug van Arnhem als doel had. Het was de bedoeling dat de brug snel en onbeschadigd in handen zou vallen van de geallieerden. Market Garden werd de operatie genoemd waar duizenden militairen aan deelnamen. 

Door de snelle, en helaas efficiënte reactie vanuit de bunker konden de Duitsers genadeloos en gründlich toeslaan. De uitkomst is bekend: de grootste militaire inzet op Nederlandse bodem tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een grote ramp voor de geallieerden. 

Onbegrijpelijk dat bunker niet is gebombardeerd

De eminente Britse militaire historicus Antony Beevor noemt het onbegrijpelijk dat de geallieerden niet eerst de bunker hebben gebombardeerd. Lopend door de gangen van het gebouw met muren en een dak van drie meter dik spreekt hij zijn ongeloof uit. De hele operatie Market Garden had volgens hem sowieso niet mogen doorgaan. De geallieerde leiding wist immers van tevoren dat de kans op slagen klein, te klein was. En toch hebben ze het gedaan. In zijn recent verschenen boek ‘De slag om Arnhem’ legt hij minutieus uit wat er allemaal mis ging.