Grote winkelketens laten medewerkers niet-gewerkte uren inhalen ondanks overheidssteun

Grote winkelketens ontvangen tijdens de lockdown miljoenen subsidie om hun personeel in dienst te houden. De ketens verplichten hun werknemers om nu minder te werken en die uren, als ze weer open mogen, onbetaald in te halen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en De Groene Amsterdammer.

Uren inleveren

Na de sluiting van de essentiële winkels afgelopen december, was er minder werk, vertelt Jolanda. Zij werkt al 20 jaar bij de Wibra. "We kregen een mail waarin stond dat we 35 procent van onze uren moesten inleveren." Jolanda heeft een contract van 20 uur en moet daar nu 7 uur van inleveren. Die uren moet ze inhalen als de winkel weer open gaat, maar daarvoor zal ze niet meer betaald krijgen.

Jolanda is teleurgesteld in haar werkgever, bij wie ze zich normaal gesproken zo thuisvoelt. De Wibra, die vele miljoenen coronasubsidie krijgt om werknemers tijdens de lockdown in dienst te houden, wil diezelfde werknemers verplichten om tientallen uren gratis te komen werken als de winkels weer opengaan, terwijl de uren voor een heel fors deel al betaald zijn door de belastingbetaler via de NOW-regeling.

Gemiddelde arbeidstijd

De Wibra beroept zich op de cao van de sector Winkelstraat. Daarin is sprake van arbeidscontracten met een gemiddelde arbeidstijd, waarvan maar liefst 35 procent kan worden afgeweken. Dat doet men met min- en plusuren.

Aan het einde van het jaar moeten die weer in balans zijn. Werknemers krijgen een vast salaris, maar vullen de uren flexibel in, zodat meer rekening gehouden kan worden met drukte.

Recht op loon

"Je kunt je afvragen of die cao voor deze situatie geschreven is", zegt arbeidsrechtjurist Pascal Besselink van DAS Rechtsbijstand. "Als iemand zonder zijn of haar eigen schuld de uren niet kan maken die hij of zij wel wil maken, en deze na maanden moet inhalen, kan je je afvragen of het redelijk is. Uitgangspunt in de wet is dat je recht hebt op loon, ook als je niet werkt, tenzij niet werken jouw schuld is."

Vooral als die winkel van de overheid subsidie krijgt om mensen in dienst te houden, voegt Besselink eraan toe. "In de wet staat namelijk dat de werknemer recht heeft op loon, ook als er niet wordt gewerkt. Een werknemer kan nu niet deze gevolgen op zijn bordje krijgen."

Tientallen klachten

Ondertussen krijgt vakbond FNV tientallen klachten van werknemers die gedwongen worden hun 'minuren' in te halen. Deze komen van werknemers van de Wibra, Blokker, Bristol, Hema-franchisers, Intratuin en talloze andere winkelketens.

"Deze mensen werken al onder een van slechtste cao's van Nederland. Daarnaast ontvangen die bedrijven tijdens hun sluiting een NOW-subsidie, waarmee ze een deel van de loonkosten voor hun werknemers kunnen betalen", zegt Linda Vermeulen van FNV. "Wij geven miljarden aan staatsteun, dus winkelbedrijven kunnen de kosten van de sluiting deels gecompenseerd krijgen, ze krijgen geld van de overheid, maar ze leggen de rekening nu neer bij de medewerkers."

Gratis overwerken

Afhankelijk van de lengte van de lockdown en grootte van het arbeidscontract bouwen Wibramedewerkers op dit moment vele tientallen minuren op, die bijvoorbeeld deze zomer ingehaald moeten worden.

Wibramedewerker en FNV-lid Jolanda kijkt dan ook met zorgen naar de zomer. "Ik verwacht dat we in de zomer geen tijdelijke contracten hebben en vast personeel de uren moet inhalen. Tijdelijke contracten gaan er dus uit, en vaste medewerkers moeten gratis overwerken."

'Niet onze schuld'

Jolanda wil maar één ding. "Wij hopen dat die minuren worden teruggedraaid, deze crisis is niet onze schuld. En dat we in de zomer gewoon de uren werken waarvoor we ingehuurd zijn."

De FNV organiseert de komende dagen bijeenkomsten met Wibramedewerkers. "We vinden dat de politiek moet ingrijpen", zegt Vermeulen van FNV. Ook wordt uitgezocht of dit juridisch wel door de beugel kan. "Maar het liefst komen we er natuurlijk uit met een goed gesprek." Dat is hard nodig, vindt medewerker Jolanda. "Want het personeel op de vloer voelt zich ondergewaardeerd."

Niet met vakbond in gesprek

De Wibradirectie heeft tot nu toe geweigerd om met vertegenwoordigers van de FNV in gesprek te gaan.

Aan EenVandaag laat het bedrijf weten al 20 jaar met het systeem van plus-en minuren te werken en nog nooit problemen te hebben ondervonden. "De bepalingen in onze cao retail non food is één van de weinige cao's die nog wel is verlengd in de coronaperiode en blijft van kracht."